پیدایش باغبانی:
پیدایش باغبانی به 3000سال قبل از میلاد در مصر بر می گردد . مدارك و شواهد تاریخی نشان می دهد كه در آن زمان بسیاری از گیاهان باغی مانند انگو , خرمالو , زیتون , پیاز و خیار كشت داده می شد. مصریان قدیم برای تولید این محصولات به عملیاتی نظیر هرس , آبیاری و آماده سازی زمین آشنا بوده اند.
سپس باغبانی در روم و یونان قدیم رواج یافت. این زمان تقریبا به 500 سال قبل بر می گردد. رومیان به عملیاتی نظیر پیوند زدن , تناوب كشت و مصرف كودهای دامی و استفاده از گلخانه آگاهی داشتند . در اواخر قرن پنجم میلادی باغبانی از اهمیت زیادی در نزد مسلمانان برخوردار شد. به طوری كه بسیاری از كشورهای اسلامی ازآن زمان مانند عراق, شام , ایران و هند به تولید محصولات باغی می پرداختند.

آنجه مسلم است ایران یكی از كشورهای قدرتمند و پهناور است كه تارخ و قدمت آن گویای انجام عملیات مختلف كشاورزی در این پهنه بوده است و حتی حدود شش هزار سال قبل , ایرانیان از سیستم های زراعی گوناگون استفاده می كرده ند.
در اوایل قرن چهاردهم میلادی و با شروع دوره رنسانس در اروپا , باغبانی در ایتالیا و فرانسه پیشرفت چشم گیری داشت . به دنبال آن كشف سلول توسط رابرت هوك, طبقه بندی گیاهان توسط كارل لینه ومطالعات تووارثی  گرگور مندل از مهم ترین ابداعات و اكتشافات این دوره در طی قرون شانزده  تا نوزده میلادی محسوب می شود .

در نهایت در طی قرن بیست با پیشرفت در زمینه مختلف علوم به ویژه تولید بذر اصلاح شده , كوده ها و سموم و ماشین آلات كشاورزی , تحولات بسیاری در كشاورزی و باغبانی صورت گرفت بطوریكه پیشرفت كشاورزی در صد سال گذشته (به خصوص در سی سال اخیر) بیش از صد قرن قبل از آن بوده است. 

انسانها در گذشته بسیار دور به فكر این بودنند كه ضمن تشكیل اجتماع در نقاط مناسب, غذای خود را نیز به جای جمع آوری تولید كنند بنابراین بنابراین كشاورزی در تمدن های لاولیه به صورت كاملا ابتدایی شروع شد. بر حسب شواهد تاریخی انسانها از حدود 9 هزار سال در جلگه های دجله ,فرات و نیل به كشت برخی از محصول ها مشغول بوده اند. با پیشرفت تمدن ها و به وجود آمدن اجتماع های بزرگ اختلاف گروهی پدیدار گشت كه موجب بروز جنگ های بی شمار شد درنتیجه بشر به خاطر امنیتی دیوارهای به دور محیط زیست خود ایجاد كرد. به دلیل محدودیت فضای بین این دیوارها كشاورزان اولیه مجبور شدند تعدادی از محصولات خود مانند غلات را كه به صورت كشت گسترده یعنی در سطح وسیع و با كار و بازده به نسبت كم در واحد سطح ,كاشته می شد. به زمین های بیرون شهر منتقل كنند. آن دسته از محصولاتی كه مانند سبزی و میوه به شكل كشت متراكم یعنی به مراقبت زیاد و محصول بیشتر در واحد سطح تولید می گشت را د داخل شهر ها به كار بردنند . بدین سان در كشاورزی دو شعبه زراعت (یعنی تولید در مزرعه) و باغبانی (یعنی تولید در باغ) به وجود آمد .در حال حاضر در بسیاری از نقاط دیگر كشت گیاهان در داخل محیطی محصور متداول نیست و تمایز گیاهان دو شعبه ذكر شده بر اساس عوامل زیر انجام می پذیرد.

الف) میزان كار مورد نیاز و بازده محصول در واحد سطح :
در این مورد همان گونه كه ذكز شد پرورش گیاهان باغی به طور معمول به كار بیشتری نیاز داشته در عوض محصول بیشتری تولید می كنند بنابراین كشت آنها به صورت متراكم است در حالی كه محصولات زراعی به طور معمول به طورت كسترده كاشته می شود و بازده آنها در واحد سطح كمتر است.

ب) نحوه مصرف محصولات تولید شده:
به طور معمول گیاهان باغی به صورت تازه مصرف می شود (مثل میوه كاری و سبزی كاری) در حالی كه گیاهان زراعی بیشتر به صورت خشك و یا تغییر شكل یافته به مصرف می رسند (مثل غلات , توتون و دانه های روغنی).

ج) عرف و عادت محلی: برخی از محصولات مانند سیب زمینی و بقولات در برخی از نقاط جزو گیاهان زراعی و در برخی نقاط جزو گیاهان باغی به شمار می آید.

لازم به ذكر است كه گیاهان دارویی, ادویه ای و نوشابه ای هم جزء گیاهان باغبانی هستند.با توجه به سه عامل یاد شده مشاهده می شود كه در بسیاری از موارد تفاوت مشخصی بین گیاهان زراعی و باغبانی موجود نیست و هیچ یك از عوامل ذكر شده به تنهای برای تعیین اینكه كدام گیاه بخصوص متعلق به گروه باغبانی و یا زراعی است كافی نمی نماید زیرا در حال حاضر در بسیاری از نقاط دنیا درختان میوه و سبزی ها به صورت دیم در سطوح كشت می گردند  (كشت گسترده) در حالی كه هنوز به عنوان گیاهان باغی شناخته می شود . در مقابل برنج . توتون و ذرت علوفه ای حتی در سطح كوچك و با وجود كار بسیار زیادی كه می برند (كشت متراكم) گیاهان زراعی محسوب می شوند .به این دلیل به جای اینكه باغبانی را براساس ویژه گی ها و نحوه كشت گسترش یا تراكم تعریف كنند آن را براساس گیاهانش بدین صورت زیر  تعریف می نمایند:

باغبانی عبارت است از هنر, دانش و پیشه كشت, داشت, برداشت و بازار رسانی انواع سبزی, گل و میوه .

در این تعریف از هنر , دانش و پیشه باغبانی سخن رفته است دلیل این امر این است كه كار های مانند پیوند زدن . هرس . گرده افشانی و مانند این ها برای اینكه به طور موفقیت آمیز انجام شوند نیاز به مهارت . ممارست و سلیقه ویژه ای دارند كه همان آن ها را جزو هنرها قرار می دهد از طرف دیگر هر یك از این كار ها مبتنی بر اصول و دلایل ویژه ای می باشد كه شناخت آنها نوعی دانش است و سرانجام كاربر این هنر و دانش ها برای تامین زندگی پیشه باغبانی را تشكیل می دهد. پیشه ای كه در دنیای كنونی به ویژه در كشور های پیشرفته ابعاد شگرفی و سهم مهمی از درآمد ملی این كشور ها را به خود اختصاص داده است.

www.smsm.ir

نوع مطلب : مهندسی کشاورزی
نوشته شده در پنجشنبه ۲۰ آبان ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |