آشنایی با رشته صنایع دستی
صنایع دستی
دیباچه: در همه جا حضور دارد. از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب، از كویر تا كوه، از سیاهچادرهای عشایری تا خانههای ساده روستائیان، از كارگاههای ابتدایی و قدیمی واقع در كوچه پس كوچههای شهر تا فرهنگسراهای شهرهای بزرگ و از قبل از تاریخ تا امروز.سخن از صنایع دستی است. صنایعی كه گاه به شكل فرش و گلیم جلوهگر میشوند و زمانی لطافت و ظرافت خویش را در منبّت و معرّق، گچبری و آیینهكاری، سفال و سرامیك به نمایش میگذارند. اما به هر نقش و شكلی كه باشند، بیانگر عشق به پاكی و زیباییاند، چرا كه خدا زیباست و زیبایی را دوست دارد.صنایعی كه روح خود را از هنر وام گرفتهاند و جسمشان ارتباطی نزدیك با صنعت دارد و همین ویژگی است كه تعریف صنایع دستی را به طور اعم و به طور اخص به عنوان یك رشته دانشگاهی دشوار كرده است.
چرا كه عدهای از اساتید و صاحبنظران، این رشته از دید هنر بررسی میكنند و عدهای دیگر آن را به عنوان یك صنعت میبینند و بالاخره عدهای نیز معتقدند كه صنایع دستی تلفیقی از هنر و صنعت است و حتی بعضی از استادان و كارشناسان میگویند علت اینكه نمیتوان رشته فوق را به درستی تعریف كرد عنوان نامناسب این رشته است و باید به جای صنایع دستی عنوان دیگری را برای این رشته انتخاب نمود.رشته صنایع دستی رشتهای است كه در آن هنر و كاربرد در كنار هم قرار دارد؛ یعنی برخلاف هنر محض مثل هنر نقاشی كه كاربرد روزمره ندارد در این رشته ساخت وسایل هنری كه كاربرد روزمره نیز داشته باشند، مورد توجه است. برای مثال میتوان به ساخت یك كاسه زیبا یا كیف زیبا اشاره نمود. در این رشته دانشجویان طی چهار سال اطلاعات متوسطی درباره 24 گروه بزرگ انواع صنایع دستی ایران كه شامل 152 شاخه میشود، به دست میآورند همچنین با پرداختن به یكی از چهار گرایش صنایع چوب، سفال، نگارگری و طراحی فرش از نظر اجرا و كارشناسی آثار، در گرایش فوق صاحب تخصص شده و مهارتهای لازم را برای تولید آثار صنایع دستی در گرایش انتخابی خود به دست میآورند.
تواناییهای لازم :
بزرگترین سرمایه هر فرد برای ورود به این رشته عشق و علاقه است. همچنین باید پایمردی و حوصله لازم را برای آموختن صنایع دستی داشت و در طراحی بخصوص طراحی سنتی قوی و با نقوش سنتی آشنا بود. همچنین یك دانشجوی صنایع دستی لازم است با فرهنگ و سنت قدیم كشور و ماشینها و ابزار جدید آشنا شود و در نتیجه طرحهایی ارائه دهد كه هم اصالت بومی و هم نوآوری هنری داشته باشد. و در نهایت آشنایی با ادبیات كهن و نو ایران برای دانشجویان این رشته یك ضرورت است زیرا هنر ما ارتباط تنگاتنگ با ادبیاتمان دارد و هیچ هنرمند ایرانی نمیتواند با ادبیات ایران بیگانه باشد. گفتنی است دانشجویان صنایع دستی باید از آمادگی جسمانی برخوردار باشند. برای مثال در رشتهای مثل خاتم كه ظرافت حرف اول را میزند، داشتن دستهایی چابك و ماهر بسیار مهم است.
موقعیت شغلی در ایران :
فارغالتحصیلان این رشته میتوانند در سازمانهایی مثل سازمان میراث فرهنگی، سازمان صنایع دستی ایران، اداره كل صنایع دستی در وزارت جهاد كشاورزی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی، بنیاد مستضعفان و جانبازان، اداره كل موزهها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به كارهای پژوهشی، تحقیقاتی یا كارشناسی بپردازند. همچنین میتوانند با دایر كردن كارگاهی در خانه، هم درآمد بهتری داشته باشند و هم آنچه دوست دارند، بسازند كه در این صورت فارغالتحصیلان صنایع دستی به دو صورت میتوانند فعالیت كنند؛ یكی ساخت آثاری كه جنبه موزهای و تزئینی دارد و یكی تولید صنایعی كه كاربرد داشته و البته جنبه هنری نیز داشته باشد. در ضمن كارهای پژوهشی را نیز باید در نظر داشت. هرچند كه تاكنون به این بخش بیتوجهی شده است. برای مثال درباره فرش ایران بیشتر مقالهها و كتابهایی كه داریم، خارجی است و نیاز به كارشناسان ایرانی كه در این زمینه تحقیق و پژوهش كنند، كاملاً احساس میشود.
درسهای این رشته در طول تحصیل :
طراحی پایه، مبانی هنرهای تجسمی ، كارگاه حجمسازی، هندسه نقوش ، آشنایی با هنرهای سنتی، تاریخچه كتابت، خوشنویسی و طراحی حروف ، كارگاه صنایع دستی 1 "آشنایی با همه كارگاهها"، طراحی سنتی، رنگرزی پشم و الیاف، آبگینه، سفال و سرامیك، مینیاتور و تذهیب، بافت، چوب، فلز، آشنایی با هنر در تاریخ ، كارگاه عكاسی پایه، انسان، طبیعت، طراحی، تحول در صنایع دستی دنیا، هنر و تمدن اسلامی ، تحقیق در صنایع دستی ایران ، طراحی اشیا در تمدن اسلامی، تحقیق در صنایع دستی ، مرمت و نگهداری آثار هنری، پروژه.