تاریخچه فناوری نانو
در طول تاریخ بشر از زمان یونان باستان، مردم و بهخصوص دانشمندان آن دوره بر این باور بودند كه مواد را میتوان آنقدر به اجزاء كوچك تقسیم كرد تا به ذراتی رسید كه خردناشدنی هستند و این ذرات بنیان مواد را تشكیل میدهند، شاید بتوان دموكریتوس فیلسوف یونانی را پدر فناوری و علوم نانو دانست چرا که در حدود 400 سال قبل از میلاد مسیح او اولین كسی بود كه واژة اتم را كه به معنی تقسیمنشدنی در زبان یونانی است برای توصیف ذرات سازنده موادبه كاربرد.
با تحقیقات و آزمایشهای بسیار، دانشمندان تاکنون 108 نوع اتم و تعداد زیادی ایزوتوپ كشف كردهاند. آنها همچنین پی برده اند كه اتمها از ذرات كوچكتری مانند كواركها و لپتونها تشكیل شدهاند. با این حال این كشفها در تاریخ پیدایش این فناوری پیچیده زیاد مهم نیست.
نقطه شروع و توسعه اولیه فناوری نانو به طور دقیق مشخص نیست. شاید بتوان گفت كه اولین نانوتكنولوژیستها شیشهگران قرون وسطایی بودهاند كه از قالبهای قدیمی(Medieal forges) برای شكلدادن شیشههایشان استفاده میكردهاند. البته این شیشهگران نمیدانستند كه چرا با اضافهكردن طلا به شیشه رنگ آن تغییر میكند. در آن زمان برای ساخت شیشههای كلیساهای قرون وسطایی از ذرات نانومتری طلا استفاده میشده است و با این كار شیشههای رنگی بسیار جذابی بدست میآمده است. این قبیل شیشهها هماكنون در بین شیشههای بسیار قدیمی یافت میشوند. رنگ بهوجودآمده در این شیشهها برپایه این حقیقت استوار است كه مواد با ابعاد نانو دارای همان خواص مواد با ابعاد میكرو نمیباشند.
در واقع یافتن مثالهایی برای استفاده از نانو ذرات فلزی چندان سخت نیست.رنگدانههای تزیینی جام مشهور لیکرگوس در روم باستان ( قرن چهارم بعد از میلاد) نمونهای از آنهاست. این جام هنوز در موزه بریتانیا قرار دارد و بسته به جهت نور تابیده به آن رنگهای متفاوتی دارد. نور انعکاس یافته از آن سبز است ولی اگر نوری از درون آن بتابد، به رنگ قرمز دیده میشود. آنالیز این شیشه حکایت از وجود مقادیر بسیار اندکی از بلورهای فلزی ریز700 (nm) دارد ، که حاوی نقره و طلا با نسبت مولی تقریبا 14 به 1 است حضور این نانوبلورها باعث رنگ ویژه جام لیکرگوس گذشته است.
در سال1959 ریچارد فاینمن مقالهای را دربارة قابلیتهای فناوری نانو در آینده منتشر ساخت. باوجود موقعیتهایی كه توسط بسیاری تا آن زمان كسبشده بود، ریچارد. پی. فاینمن را به عنوان پایه گذار این علم میشناسند. فاینمن كه بعدها جایزه نوبل را در فیزیك دریافت كرد درآن سال در یک مهمانی شام كه توسط انجمن فیزیک آمریكا برگزار شده بود، سخنرانی كرد و ایده فناوری نانو را برای عموم مردم آشكار ساخت.
عنوان سخنرانی وی « فضای زیادی در سطوح پایین وجود دارد » بود.
سخنرانی او شامل این مطلب بود كه میتوان تمام دایرهالمعارف بریتانیكا را بر روی یك سنجاق نگارش كرد.یعنی ابعاد آن به اندازه25000/1ابعاد واقعیش كوچك می شود. او همچنین از دوتاییكردن اتمها برای كاهش ابعاد كامپیوترها سخن گفت (در آن زمان ابعاد كامپیوترها بسیار بزرگتر از ابعاد كنونی بودند اما او احتمال میداد كه ابعاد آنها را بتوان حتی از ابعاد كامپیوترهای كنونی نیز كوچكتر كرد. او همچنین در آن سخنرانی توسعه بیشتر فناوری نانوراپیشبینی نمود.
برخی از رویدادهای مهم تاریخی در شکل گیری فناوری و علوم نانو
1857
مایکل فارادی محلول کلوئیدی طلا را کشف کرد
1905
تشریح رفتار محلولهای کلوئیدی توسط آلبرت انیشتین
1932
ایجاد لایههای اتمی به ضخامت یک مولکول توسط لنگمویر (Langmuir)
1959
فاینمن ایده " فضای زیاد در سطوح پایین " را برای کار با مواد در مقیاس نانو مطرح کرد
1974
برای اولین بار واژه فناوری نانو توسط نوریو تانیگوچی بر زبانها جاری شد
1981
IBM دستگاهی اختراع کرد که به کمک آن میتوان اتمها را تک تک جابهجا کرد.
1985
کشف ساختار جدیدی از کربن C60
1990
شرکت IBM توانایی کنترل نحوه قرارگیری اتمها را نمایش گذاشت
1991
کشف نانو لولههای کربنی
1993
تولید اولین نقاط کوانتومی با کیفیت بالا
1997
ساخت اولین نانو ترانزیستور
2000
ساخت اولین موتور DNA
2001
ساخت یک مدل آزمایشگاهی سلول سوخت با استفاده از نانو لوله
2002
شلوارهای ضدلك به بازار آمد
2003
تولید نمونههای آزمایشگاهی نانوسلولهای خورشیدی
2004
تحقیق و توسعه برای پیشرفت در عرصه فناورینانو ادامه دارد.