کاربرد هایی از بیوتكنولوژی (biotechnology)     

گروه بیو تكنولوژی شامل چهار زیر گروه بیو تكنولوژی در پزشكی, بیو تكنولوژی در زیست مواد ,بیوتكنولوژی در كشاورزی و بیوتكنولوژی در صنعت است.از آنجاییكه این رشته یكی از مهمترین گرایشهای مهندسی شیمی محسوب میشود به ذكر كاربردهایی از این رشته در صنایع مختلف می پردازیم:

این مبحث شامل كاربردهای بیو تكنولوژی در بخش جنگل , در بخش نفت و در بخش دریا می باشد.

در ابتدا به بحث بیو تكنولوژی واقتصاد بدون نفت می پردازیم:

بیوتكنولوژی و اقتصاد بدون نفت

صنعت بیو تكنولوژی با ماهیت چند منظوره خود هم اكنون در عرصه جهانی پیشتاز است. تولید داروها و فراورده های پزشكی با كمك فرایندهای بیو تكنولوژیك , تولید فراورده های

غذایی و كشاورزی مرغوب با كیفیت برتر , اصلاح نژاد و تولید واریته های با دوام همه از مواهب بیوتكنولوژی به شمار می روند. بسیاری از كشورهای حتی جهان سوم هم اینك از طریق فروش فراورده های بیو تكنولوژی, در آمدهای سرشاری را كسب می كنند. این صنعت شاخه های مختلفی دارد كه از آن جمله می توان پزشكی و كشاورزی , صنعت و محیط زیست را نام برد . هر كشور با توجه به پتانسیل هایی كه دارد در بعضی از این شاخه ها سرمایه گذاری می كند. یك سوال اساسی كه الان در كشور ما مطرح می باشد , این است كه كدامیك از این زمینه ها قابلیت بیشتری برای رشد دارند كه اگر در آن زمینه ها سرمایه گذاری شود می تواند كشور ما را صاحب تكنولوژی كند كه البته به این سوال در انتهای این قسمت پاسخ داده خواهد شد.

جمعیت جهان به سرعت در حال افزایش است به گونه ای كه تا حدود 30 سال آینده جمعیت 6 میلیاردی كره زمین به حدود 8 میلیارد نفر خواهد رسید. جمعیت كشور نیز با رشد سر سام آوری رو به افزایش است. به نحوی كه تا 25 سال آینده جمعیت كشور به 150 میلیون نفر می رسد. منابع طبیعی به ویژه نفت به عنوان مهمترین منبع درآمد كشور , محدود و در حال كاهش شدید است. به گفته صاحب نظران اقتصادی و فنی در زمان نه چندان دور , میزان استخراج و مصرف نفت در داخل برابر شده و توان صادرات نخواهیم داشت. در یك چنین وضعیتی نظام اقتصادی ما , نیازمند اتخاذ سیاست ها و برنامه های اصولی , منطقی و خردمندانه خواهد بود.

بیوتكنولوژی با كاربرد وسیعش در صورت برنامه ریزی صحیح می تواند جایگزین مناسبی برای بخشی از صادرات نفتی كشور باشد بخش صنعت در این میان نقش مهمتری دارد. توسعه صنعت و حركت در مسیری كه بتواند منجر به كاهش وابستگی به نفت شود بدون پایه ریزی صنایع پویا , رقابت در عرصه جهانی امكان پذیر نیست.

كشورهای محروم آفریقایی به شدت در حال توسعه بیوتكنولوژی بویژه در بخش كشاورزی هستند. افزا یش روزافزون مراكز تحقیق و توسعه بیوتكنولوژی , ایجاد بانك ها, كلكسیون های ژن در این قاره محروم حاكی از درك عمیق مسئولان ملی و منطقه ای در خصوص اهمیت بیو تكنولوژی است. هر چند از گذشته دور تاكنون , درآمدهای جهانی فراورده های بیوتكنولوژی نصیب كشورهای توسعه یافته صنعتی(ژاپن , آمریكا و اروپای غربی) شده است اما در نهایت برنده واقعی در عرصه بیوتكنولوژی كشورهای جهان سوم خواهند بود چرا كه هسته مركزی توانایی های بالقوه بیوتكنولوژیك در جهان سوم نهفته است , به عبارت دیگر بانك ژن در طبیعت این كشورها پنهان است و منابع سرشار اولیه , نیرو های انسانی و فراوان و ارزان ثروت هنگفتی است كه در این كشورها به ودیعه گذاشته شده است.

بیوتكنولوژی یكی از فناوریهای كلیدی قرن بیست و یكم است . شاید به جرات بتوان گفت بعد از فناوریهای اطلاعات , بیوتكنولوژی یا فناوری زیستی بزرگترین رویداد قرن حاضر است كه در تمام عرصه های زندگی انسان تاثیر گذار است . این فناوری در امنیت غذایی , دارویی, بهداشتی , نظامی و صنعتی كشورهای پیشرفته و در حال توسعه نقش اساسی دارد. امروزه بكارگیری بیوتكنولوژی یكی از راه حل های بدست آوردن محصولات كشاورزی از زمین های كشاورزی فعلی است.

تنها مشكل جوامع بشری تامین غذا یا تولید غذای بیشتر نیست بلكه معضلاتی چون انواع بیماریها , مشكلات بهداشت عمومی , از بین رفتن محیط زیست و كاهش ذخایر ژنتیكی, محیط زندگی را برای انسان نا امن كرده است . بنابر این باید برای مقابله با آ نها به اقدامات جدیدی دست زد . آسیب پذیری اقتصاد " تك محصولی " كه در كشور ایران وابسته به درآمد نفت است اتكا به منابع دیگری را برای ادامه حیات اقتصادی , سیاسی ضروری می سازد . كشور كوبا كه تا چندی پیش متكی به مزارع نیشكر بوده از سال 1981 میلادی اتكا به تولید محصولات , از كاربرد بیوتكنولوژی را محور برنامه توسعه ملی خود قرار داده است . اكنون كوبا در این زمینه با داشتن حدود 12000 محقق قادر به تولید 50 نوع فراورده بیوتكنولوژی شده است.

دو مسأله عمده وجود دارد که عامل اساسی تعیین‌کننده برای انتخاب صنعت مناسب و سرمایه‌گذاری در آن می‌باشد:

1- مزیت‌های نسبی

به‌عنوان مثال، کشور ما از لحاظ تنوع ژنتیکی محصولات کشاورزی و گیاهان دارویی جزو نادرترین کشورهای دنیا می‌باشد که توجه ویژه‌ای می‌طلبد.

2- الزامات بین‌المللی و مسائل امنیت ملی کشورها

یکسری صنایع و تکنولوژی‌ها هستند که چاره‌ای جز سرمایه‌گذاری در آنها وجود ندارد و مسائل امنیت ملی ایجاب می‌کند که به این تکنولوژی‌ها التفات ویژه‌ای شود. فناوری اطلاعات (IT) مهمترین این تکنولوژی‌هاست. با توجه به این بحث اولویت سرمایه‌گذاری کشور در IT و بیوتکنولوژی می‌باشد.

اما در مورد خود بیوتکنولوژی باتوجه به مجموعه عوامل و توان کشورمان بهتراست در دو زمینه ذیل فعالیت و سرمایه‌گذاری کنیم:

1) صنعت نفت

ما جزو اصلی‌ترین کشورهای نفت‌خیز و گاز‌خیز جهان هستیم. متأسفانه چه در مراحل استخراج نفت و چه در صنایع پایین‌دستی نفت مثل پتروشیمی از لحاظ تکنولوژی، بسیار عقب هستیم. صنعت نفت امروزه گرایش به سمت روش‌های بیوتکنولوژیک فرآوری نفت پیدا کرده است. خوشبختانه هنوز این تکنولوژی در مراحل اولیه رشد است و اگر همتی از سوی مسئولین کشور ما بشود، می‌توانیم در این صنعت صاحب تکنولوژی شویم.

2) پزشکی و دارو

پزشکی و دارو زمینه‌ای است که مجبور به سرمایه‌گذاری در آن هستیم. آقای دکتر احمدیانی، معاون غذا و داروی وزارت بهداشت در جلسه‌ای بیان می‌داشتند که در حال حاضر در کشور 2000 قلم دارو تولید می‌شود. اما این داروها دارای تكنولوژی پایینی هستند. داروهای جدید كه با استفاده از روش‌های بیوتكنولوژی تولید می‌شوند، بسیار گران‌قیمت هستند. مثلاً الان 20 قلم داروی جدید وارداتی حدود 70 درصد ارز مربوط به واردات دارو را به خود اختصاص می‌دهند. لذا اگر به‌همین منوال ادامه دهیم، در آینده نزدیک توانایی اقتصادی واردات داروهای حساس و حیاتی را نخواهیم داشت و تصور کنیم که اگر مثلاً فاکتور 7 در کشور كمیاب شود، چه خطراتی ایجاد می‌شود.

شبکه تحلیلگران ایران

نوع مطلب : مهندسی شيمی - پالایش
نوشته شده در دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |