E-Commerce

کاربرد فناوری اطلاعات در امور مربوط به تجارت و اقتصاد و فرآیندهای بازرگانی منجر به پیدایش علم جدیدی به نام " تجارت الکترونیک" یا E-COMMERCE شده است که نقش اصلی و بسزایی را در امور اقتصادی جهان بر عهده دارد.

با توجه به پیشرفت‌های فناوری روزمره و شتابان, جوامع به جوامعی مبتنی بر دانش و آگاهی تبدیل شده‌اند. توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات به مؤسسات و سازمانها این امكان را می‌دهد كه فعالیت‌های تجاری و مبادلات خود را با سرعت و انعطاف‌پذیری انجام دهند.

در قرن بیست و یكم فناوری اطلاعاتی و ارتباطی با سرعت بیشتر پیشرفت و توسعه خواهد كرد. پیشرفت‌های به وجود آمده در فناوری اطلاعات و ارتباطات در اواخر قرن بیستم باعث شكل‌گیری تجارت الكترونیكی شده است. تجارت الكترونیكی انقلابی عظیم در شیوه تجارت و كسب و كار به وجود آورده است.

تجارت الكترونیكی و به تعبیر وسیع‌تر كسب و كار الكترونیكی شیوه و نحوه زندگی كردن انسانها را نیز متحول می‌سازد. كشورهای پیشرفته چندین سال است كه تجارت الكترونیكی را آغاز كرده‌اند و كم كم مسائل و مشكلات آن را تجربه كرده‌اند بنابراین تا حدودی بسترهای فناوری, قانونی و سرمایه‌های انسانی و مادی لازم برای توسعه و گسترش آن را فراهم ساخته‌اند و در آستانه تحول اساسی و كامل در شیوه كسب و كار و زندگی هستند, كه در آن به میزان وسیع از فناوری اطلاعات و ارتباطات استفاده خواهد شد.

علاوه بر كشورهای پیشرفته, كشورهای در حال توسعه نیز به منظور ایجاد زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای تجارت الكترونیكی, در حال برنامه‌ریزی و تلاش هستند. در كشور ما هم تلاش‌های پراكنده‌ای صورت گرفته است, ولی این تلاشها تاكنون اثربخش نبوده است زیرا از یك طرف از انسجام و یكپارچگی لازم برخوردار نمی‌باشد و از طرف دیگر فاقد سرعت مناسب هستند. رشد سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات در دهه پایانی قرن بیستم و شروع قرن بیست و یكم و افق‌های جدیدی را بر روی كسب و كار و تجارت باز نمود. این افق‌های جدید سبب تحول در امر تجارت گردید و با سرعت و شتاب وصف‌ناپذیری در حال گسترش می‌باشد.

تحولات در زمینه فناوری اطلاعاتی و ارتباطی به حدی زیاد و مؤثر بوده كه بعضی‌ها عصر حاضر را عصر اطلاعات و تحولات را به انقلاب اطلاعاتی تعبیر می‌نمایند. انقلاب اطلاعاتی سبب ایجاد شیوه‌های نوین و بی‌سابقه در تولید, پردازش و انتقال اطلاعات می‌گردد. شیوه‌های جدید به علت اینكه موجب افزایش كارایی, بهره‌وری, اثربخشی و بالا بردن سرعت در برقراری ارتباطات, و كاهش هزینه‌ها شده است, از طرف شركتها و سازمانهای تجاری با استقبال زیادی مواجه گردیده است و در عرصه نوین رقابت, مزیت‌های رقابتی زیادی را برای آنها به همراه خواهد داشت. در سال 1991 اینترنت در سراسر دنیا فقط 3 میلیون كاربر داشت و از طریق اینترنت تجارتی صورت نمی‌گرفت ولی در سال 1999 بالغ بر 150 میلیون نفر به اینترنت دسترسی پیدا كردند و تقریباً آنها خریدهای خود را به صورت پیوسته از پایگاههای تجارت الكترونیكی انجام می‌دادند با توجه به مزیت‌های زیادی كه تجارت الكترونیكی در بردارد پیش‌بینی می‌گردد در آینده نزدیك, با سرعت زیادتری مورد استفاده قرار گیرد و انقلاب دیگری را در عرصه تجارت به وجود آورد. این انقلاب جدید نحوه خرید و فروش كالا و خدمات توسط مؤسسات تجاری و اشخاص را متحول می‌سازد قبل از پرداختن به مقوله تجارت الكترونیكی لازم است تعریف روشنی از آن ارائه گردد.

هر چند با توجه به عمر كوتاه تجارت الكترونیكی هنوز تعریف دقیق, روشن, جامع و مانع از این اصطلاح به ارائه نگردیده است, ولی این بدان معنی نیست كه در این زمینه كاری نشده و یا تعریفی ارائه نشده است. بلكه تعاریف بسیار زیادی ارائه شده است, اما در بین اندیشمندان این رشته اتفاق نظر وجود ندارد. در ادامه به پاره‌ای از تعاریف اشاره می‌شود و سپس یك تعریف جمع‌بندی شده ارائه و مورد استفاده قرار می‌گیرد..تجارت الكترونیكی یعنی مبادلة اطلاعات تجاری بدون استفاده از كاغذ است كه در آن نوآوری‌هایی مانند مبادله الكترونیكی داده‌ها, پست الكترونیكی, تابلو اعلانات الكترونیكی, انتقال الكترونیكی وجوه و سایر فناوریهای مبتنی بر شبكه به كار برده می‌شود. تجارت الكترونیكی نه تنها عملیاتی را كه در انجام معاملات به طور دستی و با استفاده از كاغذ صورت می‌گیرد به حالت خودكار درمی‌آورد, بلكه سازمانها را یاری می‌كند به یك محیط كاملاً الكترونیكی قدم بگذارند و شیوه‌های كاری خود را تغییر دهند."

در تعریف دیگری تجارت الكترونیكی این گونه تعبیر شده است: ”انجام تجارت روی اینترنت, فروش كالاو خدماتی كه به صورت ناپیوسته توزیع می‌شود و یا فروش به صورت پیوسته یعنی ارائه محصولات مثل كتاب الكترونیكی, نرم‌افزار كه از طریق نرم‌افزارهای كامپیوتری به دست مصرف‌كننده می‌رسد.“ مبادلات می‌تواند بین بنگاههای تجاری, شركتها و مصرف‌كننده انجام شود. اما اینترنت شامل یك طیف وسیع‌تر از فعالیت‌های بالقوه تجاری و تبادل اطلاعاتی است. به عنوان نمونه اینترنت به شركتها, اشخاص و دولت‌ها یك زیرساخت الكترونیكی را پیشنهاد می‌كند كه قادر است بازارهای مجازی مزایده برای كالاها و خدمات ایجاد كنند. مثلاً ebay.com جزو اولین سایت‌هایی است كه موفق شد چارچوبی ایجاد كند كه در آن مصرف‌كنندگان بتوانند كالاها و خدمات بسیار متنوعی را با افراد دیگر (C2C) و یا (C2B) داد و ستد كنند.

هدف از بكارگیری تجارت الكترونیكی توسعه روشهای قدیمی تجارت نیست بلكه ارائه روشی جدید در انجام امور بازرگانی محسوب می‌شود. با توجه به این روش جدید بازرگانان قادرند محصولات خود را به شكل تمام وقت و به تمام خریداران در سرتاسر جهان مستقل از مرزهای جغرافیایی و ملتها عرضه كنند.

با توجه به نو بودن مفهوم تجارت الكترونیكی هنوز اغلب مردم فكر می‌كنند تجارت الكترونیكی معادل خرید و فروش از طریق شبكه اینترنت می‌باشد. در صورتی كه این فقط جزء كوچكی از تجارت الكترونیكی محسوب می‌شود. تجارت الكترونیكی امروزه مفهوم بسیار وسیعی دارد كه جنبه‌های مختلف تجارت, اقتصاد و بانكداری را دربرمی‌گیرد. تجارت الكترونیكی شامل خرده‌فروشی, عمده‌فروشی كالاهای قابل لمس (مثل اتومبیل) و كالاهای غیرقابل لمس (مثل اطلاعات, نرم‌افزار), ارائه سرویسهای مختلف به مشتریان نظیر مشاوره‌های پزشكی, حقوقی, مشاوره‌ای مدیریتی و تخصصی و دیگر موارد تجارت مثل راه‌اندازی مناقصات و مزایده‌ها و تبادل كالا با كالا و همچنین شامل هر گونه تراكنش مالی / تجاری بین مؤسسات و افراد مختلف می‌گردد.

كنسرسیوم صنعت كمرس نت از تجارت الكترونیكی تعریف زیر را ارائه نموده است:

"تجارت الكترونیكی“ عبارت است از استفاده از كامپیوترهای یك یا چند شبكه برای ایجاد انتقال اطلاعات تجاری كه بیشتر با خرید و فروش اطلاعات, كالا و خدمات از طریق اینترنت مرتبط می‌باشد. رسالت تجارت الكترونیكی فقط ارتباط نیست بلكه پی‌ریزی و تقویت روابط تجاری است.

دولت الکترونیکی را می توان چنین تعریف کرد : ( به کارگیری فناوری اطلاعات در بخش های مختلف دولت به منظور افزایش بهره وری و ارتقا سطح خدمات رسانی ). مهم ترین نتیجه این امر، افزایش رضایت مردم خواهد بود به شرطی که پیاده سازی دولت الکترونیکی به طور صحیح و با موفقیت صورت گیرد. به عبارت دیگر، دولت الکترونیکی با این که می تواند یک گام اساسی برای دولت ها باشد، چالش برانگیز نیز است. اگر دولت ها نتوانند خدمات الکترونیکی را به صورت یکنواخت و قابل دسترس، در اختیار عموم افراد جامعه قرار دهند، دولت الکترونیکی منجر به شکاف طبقاتی بیش تر در جامعه و در نهایت نارضایتی مردم، و افزایش مشکلات خواهدشد. البته این به مفهوم انکار دولت الکترونیکی نیست بلکه تاکیدی است بر برنامه ریزی دقیق تر برای این امر مهم، که در عصر دیجیتال اجتناب ناپذیر به نظر می رسد.

تعریف دولت الکترونیکی:

دولت الکترونیکی به معنای اطلاع رسانی و خدمات رسانی به موقع، دقیق و کارا در 24 ساعت شبانه روز، 7 روز هفته و تمامی روزهای سال از طریق وسایل ارتباطی گوناگون مانند تلفن و اینترنت است.

دیدگاههای دولت الکترونیکی :

در مبانی دولت الکترونیکی دیدگاههای مختلفی برای آن قایل شده اند و از یک نقطه نظر می توان سه دیدگاه کلی را برای آن در نظر گرفت :

1.( Government to Government ) G2G

2.( Government to business ) G2B

3.( Government to citizen ) G2C

Government to Supplier و Government to Employee از دیگر دیدگاههاییهستند که می توان آنها را در ارتباط با بخش های فوق در نظر گرفت. در عموم کشورها با وجود این که دیدگاهG2G، زیر ساختار دولت الکترونیکی را تشکیل می دهد و به عبارت دیگر نقش back office را ایفا می کند، به دلیل اهمیت یافتن خدمات مشتری مدار، دو وجه G2B و G2C که به عبارتی نقش front office را ایفا می کنند، اهمیت بیش تری در پیاده سازی یافته اند.

راهکارهای دولت الکترونیکی :

در هر یک از این دیدگاهها، دولت الکترونیکی باید کمک رسان و اهرمی برای ارتقای سطح خدمات باشد. به همین دلیل در کلیه فعالیت هایی که در این راستا صورت می گیرد، باید راهکارهای زیر در نظر گرفته شود :

1.ساده سازی نحوه ارایه خدمات به مشتریان و تسهیل دسترسی به آنها

2.بهبود کارآیی و اثربخشی دولت از طریق حذف لایه ها و سطوح مدیریتی

3.تسهیل دسترسی مشتریان به اطلاعات از این طریق که مشتری مداری جایگزین بوروکراسی اداری شود.

4.بهبود وضعیت پاسخگویی به مشتریان و تضمین پاسخگویی در خصوص نیازهای آنان

5.ساده سازی فرآیندهای کسب و کار موسسات، کاهش هزینه ها از طریق یکپارچه سازی و حذف سیستم های زاید.

6.ایجاد بینش نتیجه گرایی در دولت.

7.افزایش میزان خلاقیت از طریق به کارگیری روند بخش خصوصی در امور دولتی.

در این بحث، مشتری می تواند هر یک از مردم، بخش خصوصی و یا حتی دیگر سازمان های دولتی باشد.

تحقق دولت الکترونیکی:

یکی از الزامات اساسی برای ورود دولت به عصر دیجیتال آن است که فناوری ارتباطی و اطلاعاتی جدید جانشین جریان مکاتبات بین هرم دولت و دریافت کنندگان خط مشی و مشتریان خدمات دولتی شود. همکاری گسترده بین دولت و مشتریان نه تنها مساله ای مربوط به مراوده الکترونیکی است بلکه هدف کیفیت بیش تر و قابل اعتماد بودن خدمات است. تمام دولت ها در تلاش هستند تا خود را برای اقتصاد دیجیتالی و جامعه اطلاعاتی آماده کنند. طبق نظریه "کارو" برای تحقق دولت الکترونیکی در جامعه اقدامات زیر ضروری است :

1.رهبری جامعه از بالای هرم

2.ایجاد بینش سازمانی

3.تعهد به تامین منابع

4.حمایت واقعی از تغییر و تحول

5.اجرای سریع

منبع: princem2r.blogfa.com

نوع مطلب : مهندسي فناوری اطلاعات
نوشته شده در دوشنبه ۲۵ بهمن ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |