سال 1987 :اولین نسخه استاندارد که واژه نامه شماره 8402 منتشر شد .جالب است که بدانید در این واژه نامه تنها مفاهیمی از قبیل محصول ،کیفیت ،مشتری ،سازمان و... تشریح شده است.

اصل استاندارد ISO 9000 که شامل الزامات اجرایی بود در سال 1994 مورد تایید و تصویب نهایی قرار گرفت و جهت پیاده سازی و بکارگیری در اختیار سازمانها قرار داده شد.

حرکت اول:ارتقا استاندارد فوق و ارائه ویرایش های جدیدتر در سالهای 2000

حرکت دوم :استاندارد ISO9000 یک استاندارد عمومی است .یعنی هر سازمانی بدون توجه به محصول و اندازه خود میتواند از این استاندارد استفاده کند .حرکت دوم این بود که این استاندارد عمومی را برای صنایع خاص (مثلا خودروسازها) تهیه کنند .این موضوع اولین بار تحت عنوان QS9000 اتفاق افتاد.

استاندارد خودروسازهای امریکا:QS9000

استاندارد خودروسازهای آلمان :VDA 6.1

استاندارد خودروسازهای فرانسه:Sogedoc

حرکت سوم :استاندارد ISO9000 یک استاندارد مدیریتی میباشد .حرکت سوم این بود که این استاندارد مدیریتی به مباحث به غیر از کیفیت نیز توسعه داده شود .میتوان مثالهای زیر را ارئه کرد:

استاندارد محیط زیست ISO 14000 :96

استاندارد سیستم های بهداشت حرفه ای و ارزیابی امنیت :OHSAS 18000

سال 1987 :اولین نسخه استاندارد که واژه نامه شماره 8402 منتشر شد .جالب است که بدانید در این واژه نامه تنها مفاهیمی از قبیل محصول ،کیفیت ،مشتری ،سازمان و... تشریح شده است.

اصل استاندارد ISO 9000 که شامل الزامات اجرایی بود در سال 1994 مورد تایید و تصویب نهایی قرار گرفت و جهت پیاده سازی و بکارگیری در اختیار سازمانها قرار داده شد.

حرکت اول:ارتقا استاندارد فوق و ارائه ویرایش های جدیدتر در سالهای 2000

حرکت دوم :استاندارد ISO9000 یک استاندارد عمومی است .یعنی هر سازمانی بدون توجه به محصول و اندازه خود میتواند از این استاندارد استفاده کند .حرکت دوم این بود که این استاندارد عمومی را برای صنایع خاص (مثلا خودروسازها) تهیه کنند .این موضوع اولین بار تحت عنوان QS9000 اتفاق افتاد.

استاندارد خودروسازهای امریکا:QS9000

استاندارد خودروسازهای آلمان :VDA 6.1

استاندارد خودروسازهای فرانسه:Sogedoc

حرکت سوم :استاندارد ISO9000 یک استاندارد مدیریتی میباشد .حرکت سوم این بود که این استاندارد مدیریتی به مباحث به غیر از کیفیت نیز توسعه داده شود .میتوان مثالهای زیر را ارئه کرد:

استاندارد محیط زیست ISO 14000 :96

استاندارد سیستم های بهداشت حرفه ای و ارزیابی امنیت :OHSAS 18000

حال به اجزای استاندارد ISO9000:2000 میپردازیم

استاندارد ISO9000 :2000 خود شامل موارد زیر میباشد:

ISO 9000 :مبانی و واژه نامه استاندارد (جانشین ISO 8402 )

ISO 9001 :الزامات استاندارد (جانشین ISO 9001-9002-9003 ویرایش سال 1394 )

ISO 9004 :راهنمای بهبود عملکرد (این استاندارد نحوه بکارگیری و استفاده از استاندارد را هم بیان میکند).

در ادامه به معرفی مستندات سیستم مدیریت کیفیت میپردازیم

مستندات سیستم مدیریت کیفیت را میتوان به 5 دسته اساسی تقسیم نمود که در هرم زیر مشخص هستند .خوانندگان توجه داشته باشند که در این هرم مستندات بالاتر نشاندهنده حجم کمتر و اهمیت بیشتر میباشند .

1-خط مشی و اهداف کیفیت 2-نظام نامه کیفیت 3-روش های اجرایی 4-دستورالعمل ها و سایر مدارک 5-سوابق

توجه داشته باشید که از این 5 مورد 4 مورد اول نشاندهنده وجود سیستم و مورد آخر نشاندهنده بکارگیری سیستم میباشد.

در ادامه هر یک از موارد بالا را مختصرا شرح میدهیم .

1- خط مشی کیفیت

سمت و سوی حرکت سازمان را تعریف و مشخص میسازد.

اهداف کیفیت:قدم های سازمان را در راه تحقق خط مشی کیفیت بیان میکند.

2-نظامنامه کیفیت

شامل دامنه کاربرد سیستم مدیریت کیفیت و همچنین یک شرح کلی از کل روش های اجرایی مدون سازمان میباشد.

3-روش های اجرایی

رویه هایی میباشند که در سازمان و بین واحدهای مختلف سازمان در جریان میباشند و شرح کلی تمامی فرایندهای سازمان را بیان میکنند.

4- دستورالعملها

مدارکی هستند که مربوط به یک فعالیت خاص میباشند و نحوه انجام آن فعالیت را بطور کاملا تشریحی بیان میکنند .(مثلا دستورالعمل تست دوام یا عملکرد محصول)

طبق بند 4-2-3 استاندارد که مربوط به کنترل مدارک سازمان میباشد باید اطمینان حاصل شود که مدارک درست، در دست افراد درست در زمان و مکان درست باشد .

بند4-2-4 -سوابق کیفیت

سوابق کیفیت باید قابل شناسایی، نگهداری، محافظت و بازیابی باشند و زمان نگهداری و نحوه وارهایی آنها مشخص باشد.

در ادامه الزامات اجرایی استاندارد تشریح شده است.

بند5- مسئولیت مدیریت

5-1- تعهد مدیریت

مدیریت ارشد سازمان باید شواهد عینی از تعهدات خویش را در رابطه با توسعه و اجرای سیستم مدیریت کیفیت مطابق آنچه در خط مشی کیفیت سازمان بیان شده ، فراهم نماید.

باید متذکر شویم که مهمترین شرط جهت استقرار مناسب و کارامد استاندارد حمایت و تعهد مدیریت ارشد سازمان میباشد .

5-2-مشتری محوری

مدیریت ارشد سازمان باید از نیازمندیهای مشتری مشخص شده و برآورده میشود ، اطمینان حاصل نماید .

5-3- خط مشی کیفیت

مدیریت ارشد سازمان باید خط مشی کیفیت را مناسب با مقاصد سازمان و منطبق بر الزامات استاندارد تعیین و در مقاطع لازم بازنگری نماید.

5-4-طرح ریزی سیستم مدیریت کیفیت

مدیریت ارشد باید اطمینان نماید که اهداف کیفیت که قابل اندازه گیری هستند ، در کلیه سطوح سازمان مشخص شده اند و همچنین سیستم مدیریت کیفیت برای برآورده ساختن نیازمندیها و اهداف کیفیت برقرار شده است.

5-5- مسئولیت،اختیارو ارتباطات

5-5-1-مدیریت ارشد باید مطمئن شود که مسئولیت و اختیار کلیه افراد در سازمان معین شده و به آنها اعلام شده است.

5-5-2-مدیریت ارشد سازمان یکی از مدیران خود را برای اطمینان از اینکه سیتم مدیریت کیفیت معین شده ، برقرار میباشد و نگهداری میگردد معرفی مینماید.

5-5-3-مدیریت ارشد سازمان باید اطمینان یابد که ارتباطات مناسب در درون سازمان ایجاد شده است .

5-6-بازنگری مدیریت

مدیریت ارشد سازمان باید برای اطمینان از اثر بخشی، کفایت و تناسب سیستم مدیریت کیفیت در فواصل زمانی برنامه ریزی شده، سیستم را مورد بازنگری قرار میدهد.

بند6-مدیریت منابع

6-1-تهیه منابع

سازمان باید کلیه منابع مورد نیاز را برای استقرار و نگهداری سیستم مدیریت کیفیت فراهم نماید.

6-2-منابع انسانی

کلیه کارکنانی که فعالیتهای موثر بر کیفیت دارند ، باید از نظر تحصیلات، آموزش، مهارت و تجربه دارای شایستگیهای لازم باشند .

6-3-زیر ساخت و6-4-محیط کار

مدیریت ارشد سازمان میبایست ساختمان، فضای کار، تسهیلات مرتبط، تجهیزات فرایند، خدمات پشتیبانی و به طور کل محیط کار مناسب را برای دستیابی به انطباق با نیازمندیهای محصول تعیین و فراهم نماید.

بند7-تحقق محصول

7-1- طرح ریزی تحقق محصول

سازمان باید فرایند های مورد نیاز تحقق محصول را طرح ریزی و توسعه دهد بطوریکه با الزامات سایر فرایندهای سیستم مدیریت کیفیت سازگار باشد.

7-2-فرایندهای مرتبط با مشتری

7-2-1-نیازمندیهای مرتبط با محصول

سازمان باید الزامات و نیازمندیهای مرتبط با محصول را شناسایی کند.

7-2-2-بازنگری نیازمندیها

سازمان باید الزامات بیان شده مشتری را بطور کامل مشخص نماید و از توانایی سازمان برای برآورده کردن این نیازمندیها اطمینان حاصل نماید.

7-2-3-ارتباطات با مشتری

سازمان باید تمهیدات لازم را برای ایجاد ارتباط با مشتری بیندیشد و به کار ببندد.

ارتباطات با مشتری شامل رسیدگی به تقاضاها، قراردادها، سفارشات و همچنین بازخورها و شکایات مشتریان میباشد.

7-3-طراحی و توسعه

سازمان باید روشهای اجرایی مدونی برای کنترل و تصدیق طراحی محصول ایجاد نموده و برقرار نگهدارد تا از برآورده شدن نیازمندیهای معین شده اطمینان یابد.

7-3-1-طرح ریزی برای طراحی و توسعه

سازمان باید برای هریک از فعالیتهای مرتبط با طراحی و توسعه ، طرح های لازم را تهیه نماید .این طرحها باید یا فعالیتها را تشریح کند و یا به مرجع مربوطه ارجاع دهد .فعالیتهای مرتبط به طراحی و توسعه باید به افراد واجد شرایط و مجهز به منابع کافی واگذار شود.طرح ها باید همگام با مراحل تکمیل طراحی به روز شوند.

7-3-2-وجوه اشتراک سازمانی و فنی

سازمان باید در طراحی و توسعه محصول از تیم های چند تخصصی استفاده کند و اطلاعات لازم را مدون نماید تا به طور منظم بازنگری شوند.

7-3-3-ورودی طراحی

سازمان باید نیازمندیهای ورودی طراحی محصول را که شامل نیازمندیهای قانونی و مقرراتی میباشند مشخص و مکتوب نماید و چگونگی انتخاب آنها از نظر کفایت بررسی شود .نیازمندیهای ناقص، مبهم یا متضاد باید با افرادی که مسئول اعمال این نیازمندیها هستند حل و فصل شوند .به نتایج حاصل از هرگونه فعالیت بازنگری قرارداد در ورودی طراحی توجه شود.

7-3-4-خروجی طراحی

خروجی طراحی باید به گونه ای مدون و بیان شده باشد که بتوان آنهارا بر طبق نیازمندیهای ورودی طراحی ،تصدیق و صحه گذاری کرد.خروجی طراحی باید

الف-نیازمندیهای ورودی طراحی را برآورده کند.

ب-شامل معیارهای پذیرش باشد یا به آنها ارجاع دهد.

پ-آن دسته از ویزگیهای طراحی که برای عملکرد ایمن و درست محصول حیاتی هستند مانند نیازمندیهای بهره برداری ، انبارش ، جابجایی، نگهداری و تعمیر و ... پس از مصرف را مشخص نماید .مدارک مربوط به خروجی طراحی باید قبل از توزیع بررسی شود.

7-3-5-بررسی طراحی

در مراحل مناسبی از طراحی، بررسیهای رسمی و مدون در مورد نتایج طراحی ، طرح ریزی و اجرا میشود .شرکت کنندگان در هر بررسی طراحی باید شامل نمایندگان تمامی بخش های مرتبط با همان مرحله طراحی و همچنین شامل سایر کارکنان متخصص برحسب نیاز باشد .در ضمن سوابق این بررسی ها باید نگهداری شود.

7-3-6- تصدیق طراحی

در مراحل مناسبی از طراحی برای حصول اطمینان از این که خروجیها از مرحله طراحی نیازمندیهای ورودیهای طراحی را برآورده میسازند تصدیق طراحی باید انجام گیرد .علاوه بر این تصدیق طراحی ممکن است شامل فعالیت های زیر باشد

-انجام محاسبات به روش های دیگر

-مقایسه طراحی جدید با طراحی های مشابه تایید شده در صورت قابل دسترس بودن آنها

-انجام آزمون ها و اثبات عملی

7-3-7-صحه گذاری طراحی

صحه گذاری طراحی باید به منظور حصول اطمینان از مطابقت محصول با نیازمندیهای مشتری انجام گیرد.

باید توجه شود که

1-صحه گذاری طراحی پس از تصدیق طراحی انجام میگیرد.

2-صحه گذاری معمولا در شرایط عملیاتی تعیین شده انجام میگیرد.

3-صحه گذاری معمولا در مورد محصول نهایی انجام میشود اما ممکن است در مراحل قبل از تکمیل محصول نیز ضروری باشد.

4-اگر موارد استفاده مورد نظر مختلفی وجودداشته باشد ، میتوان صحه گذاری های چندگانه ای انجام داد.

7-3-8-تغییرات طراحی

تمامی تغییرات و اصلاحات در طراحی میبایست پیش از اجرا توسط افراد مجاز ، مشخص ،مدون ، بازنگری و تصویب شود.

در ضمن تمامی تغییرات طراحی باید پیش از شروع تولید به تایید کتبی مشتری برسد ، مگر اینکه مشتری از این کار چشم پوشی کند.

7-4-فرایند خرید

7-4-1-سازمان باید اطمینان یابد که محصولات خریداری شده با نیازمندیهای خرید انطباق دارد.

سازمان باید تامین کنندگان خود را بر اساس توانمندی آنان در عرضه محصول موردنظر سازمان ، ارزیابی و انتخاب کند.

7-4-2-و7-4-3- سازمان باید اطلاعات خرید محصولاتی که قرار است خریداری شوند بخوبی تشریح نماید و محصولات را مطابق این اطلاعات کنترل نماید.

7-5-تولید و ارائه خدمات

7-5-1-و7-5-2-

سازمان باید موارد ذیل را جهت تولید و ارائه خدمات در شرایط کنترل شده فراهم نماید :

-در دسترس بودن اطلاعات محصول تولیدی

-در دسترس بودن دستورالعملهای مورد نیاز

-استفاده از تجهیزات مناسب

-در دسترس بودن ابزارهای پایش و اندازه گیری

7-5-3-شناسایی و قابلیت ردیابی

سازمان باید جهت مراقبت ار دارایی های مشتری که در اختیار اوست ، اقدامات لازم را بعمل آورد.

7-5-4-دارایی مشتری

سازمان باید محصول را ازابتدای تولید تا رسیدن بدست مشتری نگهداری نماید .نگهداری شامل شناسایی ، حمل ،بسته بندی ، انبارش و محافظت میشود.

7-6-کنترل تجهیزات پایش و اندازه گیری(کالیبراسیون)

سازمان باید از صحت و دقت عملکرد تجهیزات کنترلی خود اطمینان حاصل نماید.

بند8- اندازه گیری ،تحلیل و بهبود

8-1-سازمان باید فرایندهای پایش ، اندازه گیری تحلیل و بهبود مورد نیاز برای:

-اثبات انطباق محصول

-بهبود مستمر اثر بخشی سیستم مدیریت را برقرار و اجرا نماید.

8-2-اندازه گیری ها شامل موارد ذیل میباشد:

8-2-1-رضایت مشتری

8-2-2-ممیزی داخلی جهت اطمینان از اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت

8-2-3-پایش و اندازه گیری فرایندهای سیستم مدیریت کیفیت

8-2-4-پایش واندازه گیر ی محصول

8-3-کنترل محصول نامنطبق

سازمان باید اطمینان حاصل نماید که محصولی که با نیازمندیهای تعیین شده تطابق ندارد ،شناسایی شده و به منظور جلوگیری از استفاده تحت کنترل قرار دارد.

8-4-تجزیه و تحلیل داده ها

سازمان باید داده های مناسب را تعیین ، جمع آوری و تجزیه و تحلیل نماید تا تناسب و اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت را اثبات و امکان بهبود مستمر سیستم را بررسی نماید.

8-5-بهبود

8-5-1-بهبود مستمر

سازمان باید بطور مستمر اثر بخشی سیستم مدیریت کیفیت را با درنظر گرفتن خط مشی کیفیت ، اهداف کیفیت، نتایج ممیزیها، تجزیه و تحلیل داده ها و اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه و بازنگری مدیریت بهبود بخشد .

8-5-2-اقدام اصلاحی

سازمان باید اقدامات لازم را جهت عدم انطباقهای بالفعل و جلوگیری از بروز مجدد آنها بعمل آورد.

8-5-3-اقدام پیشگیرانه

سازمان باید اقدامات لازم را برای حذف علل عدم انطباقهای بالقوه به منظور جلوگیری از بروز آنها ، تعیین و بعمل آورد.

منبع : smsm.ir

نوع مطلب : مهندسی صنايع
نوشته شده در جمعه ۲ مهر ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |