نماتد مركبات Tylenchulus semipenetrans اولین بار در سال1912 توسط یك بازرس اداره باغبانی كالیفرنیا به نام R.Hdges  در یكی از باغات لس‌آنجلس مشاهده شد. اولین نمونه‌برداری در ایران درشیراز انجام شد. نماتد درفسا، جهرم، كازرون، برازجان، اندیمشك، اهواز، آبادان  نیزنمونه‌برداری شده است.

مرفولوژی و بیولوژی
دارای دو شكل جنسی بوده و ماده‌ها تخم‌مرغی شكل و درخارج ریشه روی آن قرار می‌گیرد.نرها باریك می‌باشند. Bursa دیده نمی‌شود. ماده‌ها بروی ریشه‌های فرعی ضخیم كه رشدشان متوقف شده ویك لایه از خاك روی آنها را پوشانده است قرار می‌گیرند.این توده خاك در اثر ترشح مخاطی ریشه باقی می‌ماند و نماتد را در مقابل شكارچی‌ها و دشمنان طبیعی محافظت می‌نماید.

طول بدن ماده‌ها بین 0.35 تا 0.40میلیمترمتغیر بوده و دارای بدنی كیسه‌ای شكل است،كه معمولابه سمت شكم در ناحیه vulva درست در سمت جلو ودر فاصله كوتاهی از دم خم شده است. حفره دفعی خوب رشد یافته ودر جلو vulva قرار گرفته است. Ovary معمولا دارای دو خمیدگی بوده و به ناحیه مری می‌رسد.

اولین پوست اندازی درون تخم انجام می‌شود. از مجموع پوره‌ها در حدود26% تبدیل به نماتد نر می‌شود.مرحله دوم پورگی قبل ازتوده تخم خارج شوند بوجود می‌آید و طول آنها بین 0.28 تا0.34 میكرون تغییر می‌كند. مرحله دوم پورگی نرها 48ساعت مرحله سوم 108 ساعت ومرحله چهارم پورگی180 ساعت طول می‌كشد.معمولا نرها یك هفته پس از تفریخ به سن بلوغ می‌رسند. درسن چهارم طول بدن به0.26 تا 0.33 میلیمتر می‌رسد و Testis و Spicule  قابل رویت می‌باشد،اما stylet نامشخص باقی می‌ماند و مری باقی می‌ماند.

مرحله دوم پورگی ماده در حدود 14 روز وقت لازم دارد تا ظاهر شود واز سلولهای ریشه تغذیه نماید و خود را برای پوست اندازی آماده نماید. در این مرحله وقتی خاك مورد مطاله قرارمی‌گیرد نماتد مشاهده می‌شود و در صورت نبود گیاه میزبان می‌تواند به زندگی خود ادامه دهد.

Vulva بصورت یك شكاف عمیق وحفره‌ی دفعی خیلی برآمده است. دم نسبتا مخروطی و به سمت پشت برگشته است و به یك نوك كلفت خاتمه می‌یابد.anus و rectum مشاهده نمی‌شود.ماده‌های جوان وماده‌های سن  چهارم 21 روز بعد از ورود نماتد به داخل ریشه گیاه ظاهر می‌شوند. پس از یك هفته ماده‌های جوان به لایه pericycle ریشه نفوذ كرده و در حدودسه چهارم طویلتر می‌شوند.

برای تكمیل دوره‌ی ز‌ندگی از مرحله تخم تا خاتمه دوره بلوغ8-6 هفته طول می‌كشد. در اثر حمله این نماتد برگها وشاخه‌های مركبات زرد شده و محصول كاهش می‌یابد. تعداد تخمی كه یك ماده می‌گذارد75-100 عدد می‌باشد. درجه حرارت مناسب برای آلودگی میزبان31-25 می‌باشد. تحت شرایط خشك لاروها ونرها پس از 9 روز كه در آب فرو برده شوند مجددا به زندگی خود ادامه می‌دهند.

علائم و نشانه‌های خسارت :
براثر حمله نماتد به ریشه مركبات،درختان به تدریج روبه زوال می‌روند. برگها كم پشت وسبز مایل به خاكستری وكدر می‌شوند. سرشاخه‌ها خشك شده میوه‌ها كوچك و كم بوده و اغلب می‌ریزند.ریشه‌هارشد طبیعی نداشته، ضخیم به نظر می‌رسند. و یك لایه خاك روی آنها فرا گرفته است كه به آسانی شسته نمی شود. این علائم موید آن است كه نماتد ریشه مركبات را آلوده كرده است. هیچگونه تورم یا گال روی ریشه‌ها دیده نمی‌شود. ولی ریشه‌های آلوده كلفتر هستند.

نرهای بالغ نماتد مركبات انگل نبوده وتغذیه و خسارت به ماده‌ها ولاروهای نر وماده محدود می‌شود.تغذیه لاروها بطور پارازیت خارجی روی بافتهای پوست است. ماده‌های جوان از ناحیه سر تا گردن در پوست فرورفته است. سرآنها داخل حفره‌ای كه دریك ناحیه گیاهی ساخته شده به اطراف حركت می‌كند. تغذیه از6-10 سلول مجاور این حفره كه بنام یاخته‌های پرستار معروفند صورت می‌گیرد. درگیاهان مقاوم پس ازنفوذ لاروها به یاخته‌های پوستی این سلولها نكروز شده و درنتیجه تغذیه صورت نگرفته و نماتد از بین می‌رود.

درشیره گیاهان مقاوم و غیر میزبان مواد مسموم كننده نماتد نیزدیده شده است. معمولا تاوقتی كه جمعیت نماتد روی ریشه درخت به حد نصاب (40000 لارو ) نرسد درخت كاملاً از بین نمی‌رود. ازطرفی نشانه‌های بیماری روی اندامهای فوقانی 3-5 سال بعد از آلودگی ریشه ظاهر نخواهد شد. وسرانجام براثر فساد ریشه و عدم جریان شیره گیاهی به بالای درخت از بین خواهد رفت.

كنترل :
1-   شناسایی باغهای آلوده و جلوگیری از انتقال خاک و نهال آلوده
2-   استفاده از پایه های مقاوم از جمله نارنج سه برگ
3-   فومیگاسیون خاک به صورت موضعی
4 - سم دایتراپكس  SL100%  قبل از كشت، ضدعفونی خاك

توصیه‌ها:
این سم دارای گیاه سوزی شدید می‌باشد و در ضد غفونی خاك كاربرد دارد. برای جلوگیری از گسترش بیشتر نماتد مركبات باید اقداماتی در جهت تهیه نهالهای سالم و جلوگیری از كاشتن نهالهای آلوده انجام گیرد. استفاده از پایه‌های مقاوم از قبیل نارنج سه برگی نیز موثر است. برای ضد عفونی از متیل بروماید نیز استفاده می‌شود. اینكار بوسیله اپلیكاتور و در زیر پوشش پلاستیكی انجام می‌شود.


منبع:  plantpathology.net   

www.smsm.ir 
 

نوع مطلب : مهندسی کشاورزی
نوشته شده در شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |