شهرسازی، یکی از رشته هایی است که در نیم قرن اخیر توجه بسیاری به آن شده است و دانشکده و کالجهای معروف بسیاری به آن روی آورده اند. این رشته، امروزه، کمک شایانی به حل معضلات در سطح شهر و کل جوامع کرده است و توانسته جایگاه ویژه ای برای خود کسب کند.

در کشور نیز نیاز بسیاری به متخصص و کارشناس در این رشته احساس شده و می شود و دانشگاههای مختلفی، سعی بر تاسیس و ایجاد این رشته نموده اند. در سطح مدیران کشور نیز کم کم، نیاز به رشته ای همچون شهرسازی احساس شده است و بسیاری از مدیران شهری سعی در فرا گرفتن این دانش، بصورت دانشگاهی و غیره داشته اند. به عنوان نمونه، در حالی که تا چند سال پیش، معدودی از شهرداران در سطح کشور، دارای تحصیلات در زمینه شهرسازی بودند، اما امروزه، این تعداد به شدت افزایش یافته و کم کم سایر مدیران نیز نیاز به کسب این دانش را احساس نموده اند.

علاوه بر انجام عملیات عمرانی، محاسبات سازه، بحثهای معماری و … که اکثرا بر روی تک بنا و یا یک محدوده مشخص متمرکز هستند، نیاز بسیار زیادی به رشته ای همچون شهرسازی احساس می شود تا بتواند علاوه بر این مباحث، در سطحی کلان تر وارد صحنه شده و بتواند مباحثی همچون اقتصاد، جامعه شناسی، روان شناسی، جغرافیا، آمار، سوانح طبیعی (زلزله و...)، مدیریت، حمل و نقل، ترافیک، GIS و … را با مسائل فوق ترکیب کرده و نتیجه ای بهینه را سبب شود.

رشته شهرسازی، در واقع مفصلی بین علوم گوناگون است، از علوم انسانی گرفته، همانند جامعه شناسی، اقتصاد، مدیریت و .. تا علوم فنی و مهندسی، همانند عمران، تاسیسات، ترافیک، حمل و نقل و …. و هنر، همانند طراحی، معماری و .. .

هم اکنون رشته شهرسازی در مقطع کارشناسی ارشد دو گرایش زیر را شامل می شود:

۱/ شهرسازی- برنامه ریزی شهری و منطقه ای

۲/ شهرسازی- طراحی شهری

که البته قرار است در طول یکی، دو سال اخیر نیز گرایشهایی همچون برنامه ریزی منطقه ای، مدیریت شهری و برنامه ریزی مسکن نیز اضافه شوند.

رشته شهرسازی از سال ۱۳۶۵ در دانشگاه تهران تدریس می شود. قبل از انقلاب نیز برای مدت کوتاهی در سالهای ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ این رشته در دانشگاهها تدریس می شد. پس از دانشگاه تهران، در سال ۱۳۶۹، دانشگاه شهید بهشتی (دانشکده معماری و شهرسازی) در این رشته دانشجو پذیرفت. سپس دانشگاههای علم و صنعت، تربیت مدرس، شیراز و آزاد اسلامی نیز جهت تربیت کارشناسان شهرسازی اقدام به پذیرش دانشجو کردند. در یکی، دو سال اخیر نیز دانشگاههای هنر اصفهان و یزد نیز در این زمینه فعال شده اند.

این رشته هم اکنون در سطح جهانی دارای بازار کار فراوانی است و به علت نوپا بودن و همچنین به علت آن که دارای زمینه های کاری متفاوت و متنوعی است، هنوز بازار کار آن اشباع نشده است. به عنوان نمونه، کشور کانادا، بالاترین امتیاز را برای اشخاصی که دارای مدرک شهرسازی هستند، جهت مهاجرت و یا ادامه تحصیل، قائل است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا ۵ سال پیش، این رشته تنها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری وجود داشته است و به تازگی در مقطع کارشناسی نیز فعالیتهایی صورت گرفته است، بنابراین با بازار کار اشباع از نیروی کار مواجه نیستیم.

زمینه های کاری رشته شهرسازی بسیار متفاوت و متنوع است، در بخش دولتی، در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، شهرداریها، وزارت کشور، استانداریها و سایر ارگانهای وابسته به وزارت کشور، وزارت مسکن و شهرسازی و .. و در بخش خصوصی، در شرکتهای مهندسین مشاور شهرسازی، معماری، برنامه ریزی منطقه ای و ….. . در ذیل به برخی از زمینه های کاری اشاره می شود:

۱/ تهیه طرحهای شهری و منطقه ای (جامع، تفصیلی، ساختاری، شهرستان، هادی و ..)

۲/ مشاوره در امور شهری و منطقه ای به مدیران و مسئولان رده بالا

۳/ فعالیت در شهرداریها

۴/ فعالیت در استانداریها

۵/ فعالیت در وزارتخانه های مربوطه (مسکن و شهرسازی، راه و ترابری، کشور و ..)

۶/ نظارت بر ساختمانهایی با ارتفاع بیش از ۸ طبقه بر طبق قانون

۷/ انجام پروژه های محوطه سازی

۸/ برنامه ریزی و طراحی شهرکهای گوناگون (مسکونی، صنعتی، تجاری و ..)

۹/ برنامه ریزی و طراحی شهرهای جدید

۱۰/ مکان یابی عناصر و کاربریهای گوناگون شهری

۱۱/ توانایی راه اندازی و استفاده از سیستم GIS

12. فعالیت گروهی با سایر تخصصها در پروژه های گوناگون

۱۳/ فعالیت در مشاوران خصوصی و نیمه خصوصی شهرسازی، معماری، راه و ساختمان، طراحی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و ....

۱۴/ تدریس دانشگاهی (که امروزه به علت افزایش تعداد دانشگاهها و پذیرفته شدگان در این رشته، به شدت با کمبود استاد مواجه هستیم)

۱۵/ استفاده از تخصص مقطع کارشناسی و این رشته بصورت توام و در نتیجه افزایش کارآیی و تاثیرگذاری (همانند استفاده مشترک از رشته عمران و شهرسازی که می تواند علاوه بر مسائل سازه و عمرانی، زمینه کاری در مباحثی همچون، مطالعه طرحهای بالادست، محوطه سازی، مسائل طراحی و … را فراهم آورد)

زمینه ادامه تحصیلات در مقطع دکتری در این رشته، چه در خارج و چه در داخل و بویژه بورسیه از سازمانهای گوناگون وجود دارد. لازم به ذکر است که رشته شهرسازی در سه مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا در ایران دانشجو می پذیرد. در مقطع کارشناسی، نخستین گروه از دانشجویان رشته شهرسازی در سال ۱۳۸۲ فارغ التحصیل شدند. ولی در مقطع کارشناسی ارشد، این رشته از سابقه طولانی برخوردار است و در مقطع دکترا نیز به تازگی و چند سالی است که دانشکده های گوناگون شروع به فعالیت کرده اند و دانشجویانی نیز فارغ التحصیل شده اند.

به علت آن که تنها از سال ۱۳۷۸ به بعد، کارشناسی این رشته در دانشگاهها تدریس شد و تاکنون هیچ سرفصل مدون و مشخصی برای منابع مواد امتحانی آزمون ورودی این رشته وجود نداشته و پذیرفته شدگان از رشته های مختلف بوده اند، جهت یکدست شدن پذیرفته شدگان، آنها ملزم به گذراندن پیش نیاز (۲۴ واحد) می باشند که تقریبا دو ترم به طول می کشد. پس از آن باید ۲۸ واحد به علاوه ۴ واحد پایان نامه را بگذرانند. به عنوان نمونه، برخی از دروس پیش نیاز عبارتند از:

۱/ تاریخ شهر

۲/ سیر اندیشه ها در شهرسازی

۳/ کارگاه مقدماتی برنامه ریزی شهری

۴/ جامعه شناسی شهری

۵/ اقتصاد شهری

۶/ نظریه سیستمها در شهرسازی

۷/ آمار و روشهای کمی در شهرسازی

۸/ الگوسازی

۹/ شناخت فضاهای شهری

۱۰/ کاربرد کامپیوتر در شهرسازی

۱۱/ GIS

12. زبان تخصصی

اما برخی از دروس اصلی نیز عبارتند از:

۱/ اصول و مبانی برنامه ریزی شهری و منطقه ای

۲/ روشهای برنامه ریزی شهری و منطقه ای

۳/ زیرساختها

۴/ کارگاه برنامه ریزی شهری

۵/ برنامه ریزی مسکن

۶/ برنامه ریزی حمل و نقل

۷/ سمینار توسعه شهری

۸/ سمینار تدوین پایان نامه

منابع پیشنهادی برای مطالعه:

فهرست منابع زبان تخصصی:

۱/ سیف الدینی، فرانک، زبان تخصصی در برنامه ریزی شهری، آییژ، چاپ اول ۱۳۸۱

۲/ سیف الدینی، فرانک، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری و منطقه ای، دانشگاه شیراز، چاپ اول ۱۳۷۸

۳/ سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، واژگان فنی و مهندسی، سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران، چاپ اول ۱۳۸۰

۴/ سلطانی، اماموردی، فرهنگ واژگان برنامه ریزی شهری (شهرسازی)، احرار تبریز، چاپ اول ۱۳۸۲

۵/ یالپانیان، علی، جزوه زبان کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۴

۶/ یالپانیان، علی، مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده زبان کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران،۱۳۸۴

فهرست منابع اولیه آمار و ریاضیات:

۱/ رفسنجانی صادقی، محمدرضا، ریاضیات پایه، مرکز نشر پرفسور حسابی، وابسته به دانشگاه صنعتی امیرکبیر (واحد تفرش)، چاپ دوم ۱۳۷۷

۲/ رضوی، ماشاا……، جبر و آنالیز، راه علم، چاپ هفتم ۱۳۷۷

۳/ ال.آلدر، هنری و بی. راسلر، ادوارد، مقدمه ای بر احتمالات و آمار، مترجمین: عباسعلی زالی و جمشی جعفری شبستری، دانشگاه تهران، چاپ چهارم ۱۳۷۳

۴/ قندهاری، احمد، جبر، حساب و آنالیز، مدرسه، چاپ ششم، ۱۳۷۸

۵/ هاکسهولد، ویلیام، چاپ دوم ۱۳۷۷، مقدمه ای بر سیستمهای اطلاعات جغرافیایی شهری، ترجمه نوریان، فرشاد، شرکت پردازش و برنامه ریزی شهری

۶/ مدیری، مهدی، ۱۳۷۸، سیستمهای اطلاعات جغرافیایی GIS، در مقالاتی درباره سیستمهای اطلاعات جغرافیایی، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح

۷/ یالپانیان، علی، جزوه آمار و ریاضیات کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۴

۸/ یالپانیان، علی، مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده آمار و ریاضیات کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۴

۹/ رنجبران، هادی، آمار و احتمالات

فهرست منابع اصلی تخصصی گرایش برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای:

۱/ زیاری، کرامت ا….؛ اصول و روشهای برنامه ریزی منطقه ای؛ یزد: دانشگاه یزد؛ ۱۳۷۸/

۲/ مشهدی زاده دهاقانی، ناصر؛ تحلیلی از ویژگیهای برنامه ریزی شهری در ایران؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران؛ چاپ سوم؛ ۱۳۷۸

۳/ شیعه، اسماعیل؛ مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، مرکز انتشارات، ۱۳۷۹/

۴/ شیعه، اسماعیل؛ با شهر و منطقه در ایران؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت؛ ۱۳۷۸/

۵/ موریس، جیمز؛ تاریخ شکل شهر، تا انقلاب صنعتی؛ ترجمه: راضیه رضازاده؛ تهران: انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ دوم، ۱۳۷۴/

۶/ زیاری، کرامت ا…؛ برنامه ریزی شهرهای جدید؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)؛ ۱۳۷۹/

۷/ یالپانیان، علی، خلاصه مباحث کنکور کارشناسی ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۸/ یالپانیان، علی، مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده دروس تخصصی (مباحث عمومی شهرسازی ایران، مبانی نظری برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و تاریخ شهر و شهرسازی) کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۹/ یالپانیان، علی؛ مجوعه نکات و پرسشهای چهارگزینه‌ای کنکور کارشناسی‌ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی و طراحی شهری)؛ ۱۳۸۵/

۱۰/ جنگجو، شهرام، خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای و طراحی شهری، پردازش، چاپ اول ۱۳۸۱

۱۱/ حبیبی، سید محسن؛ از شار تا شهر؛ تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۷۸/

۱۲/ شوای، فرانسواز؛ شهرسازی، تخیلات و واقعیات؛ ترجمه: دکتر سید محسن حبیبی؛ تهران: دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ، ۱۳۷۵/

۱۳/ مجتهدزاده، غلامحسین؛ برنامه ریزی شهری در ایران- انتشارات پیام نور

۱۴/ کتاب سبز (راهنمای شهرداریها)-جلد پنجم: طرحهای شهری در ایران

۱۵/ معصومی اشکوری،سید حسن؛اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه ای؛۱۳۷۶

۱۶/ دانشور، تورج، طرح ریزی کالبدی و برنامه ریزی منطقه ای در ایران، آذرخش، چاپ اول ۱۳۸۱

۱۷/ احسن، مجید ، مجموعه قوانین و مقررات شهرسازی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول ۱۳۸۲

۱۸/ ربانی، رسول، جامعه شناسی شهری، سمت، چاپ اول ۱۳۸۱

۱۹/ قریب، فریدون؛ شبکه ارتباطی در طراحی شهری؛ تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۷۶/

۲۰/ استروفسکی، واتسلاف؛ شهرسازی معاصر، از نخستین سرچشمه‌ها تا منشور آتن؛ ترجمه: لادن اعتضادی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ ۱۳۷۸/

۲۱/ برآبادی، محمود؛ الفبای شهر (مجموعه مقالات ماهنامه شهرداریها)؛ تهران: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور؛ ۱۳۸۴/

۲۲/ جنگجو، شهرام؛ مجموعه سوالهای کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری، تهران: پردازشگران؛ چاپ سوم۱۳۸۲/

۲۳/ کامروا، سیدمحمدعلی؛ مقدمه‌ای بر شهرسازی معاصر ایران؛ تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۸۴/

فهرست منابع اصلی درس مباحث عمومی شهرسازی ایران در گرایش طراحی شهری:

۱/ شیعه، اسماعیل؛ مقدمه ای بر مبانی برنامه ریزی شهری؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران، مرکز انتشارات، ۱۳۷۹/

۲/ زیاری، کرامت ا…؛ برنامه ریزی شهرهای جدید؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)؛ ۱۳۷۹/

۳/ یالپانیان، علی، خلاصه مباحث کنکور کارشناسی ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۴/ یالپانیان، علی، مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده دروس تخصصی (مباحث عمومی شهرسازی ایران، مبانی نظری برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و تاریخ شهر و شهرسازی) کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۵/ یالپانیان، علی؛ مجوعه نکات و پرسشهای چهارگزینه‌ای کنکور کارشناسی‌ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی و طراحی شهری)؛ ۱۳۸۵/

۶/ جنگجو، شهرام، خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای و طراحی شهری، پردازش، چاپ اول ۱۳۸۱

۷/ کتاب سبز (راهنمای شهرداریها)-جلد پنجم: طرحهای شهری در ایران

۸/ احسن، مجید ، مجموعه قوانین و مقررات شهرسازی، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، چاپ اول ۱۳۸۲

۹/ برآبادی، محمود؛ الفبای شهر (مجموعه مقالات ماهنامه شهرداریها)؛ تهران: سازمان شهرداریها و دهیاریهای کشور؛ ۱۳۸۴/

۱۰/ جنگجو، شهرام؛ مجموعه سوالهای کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری، تهران: پردازشگران؛ چاپ سوم۱۳۸۲/

فهرست منابع اصلی درس تاریخ معماری و شهرسازی در گرایش طراحی شهری:

۱/ بنه‌ولو، لئوناردو؛ تاریخ شهر

۲/ بنه‌ولو، لئوناردو؛ آشنایی با تاریخ معماری

۳/ استروفسکی، واتسلاف؛ شهرسازی معاصر، از نخستین سرچشمه‌ها تا منشور آتن؛ ترجمه: لادن اعتضادی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی؛ ۱۳۷۸/

۴/ حبیبی، سید محسن؛ از شار تا شهر؛ تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۷۸/

۵/ شوای، فرانسواز؛ شهرسازی، تخیلات و واقعیات؛ ترجمه: دکتر سید محسن حبیبی؛ تهران: دانشگاه تهران؛ ۱۳۷۵/

۶/ موریس، جیمز؛ تاریخ شکل شهر، تا انقلاب صنعتی؛ ترجمه: راضیة رضازاده؛ جلد اول و دوم؛ تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران؛ ۱۳۷۴/

۷/ زارعی، محمد ابراهیم؛ آشنایی با معماری جهان؛ همدان: فن‌آوران؛ ۱۳۷۹/

۸/ سلطان‌زاده، حسین؛ فضاهای شهری در بافتهای تاریخی ایران؛ تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی؛ ۱۳۷۰/

۹/ یالپانیان، علی، خلاصه مباحث کنکور کارشناسی ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۱۰/ یالپانیان، علی، مجموعه سوالات طبقه‌بندی شده دروس تخصصی (مباحث عمومی شهرسازی ایران، مبانی نظری برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و تاریخ شهر و شهرسازی) کنکور شهرسازی (برنامه‌ریزی شهری)، خانه شهرسازان ایران، ۱۳۸۵/

۱۱/ یالپانیان، علی؛ مجوعه نکات و پرسشهای چهارگزینه‌ای کنکور کارشناسی‌ارشد شهرسازی (برنامه‌ریزی و طراحی شهری)؛ ۱۳۸۵/

۱۲/ جنگجو، شهرام، خلاصه مباحث اساسی کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری و منطقه ای و طراحی شهری، پردازش، چاپ اول ۱۳۸۱

۱۳/ جنگجو، شهرام؛ مجموعه سوالهای کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری و منطقه‌ای و طراحی شهری، تهران: پردازشگران؛ چاپ سوم۱۳۸۲

نوع مطلب : کارشناسی ارشد - منابع و رشته ها
نوشته شده در شنبه ۷ خرداد ۱۳۹۰ توسط SMSM |           |