در این گفتار، ضمن بررسی تفاوت بین " اطلاعات " و "دانش "، به این موضوع مهم اشاره گردیده که می توان اطلاعات را به منزله مواد اولیه تولید دانش در نظر گرفت. بین استفاده درست از اطلاعات و تولید دانش با توسعه، ارتباط مستقیم و تنگاتنگی وجود دارد. در این بخش با تمرکز بر روی فن آوری اطلاعات و ارتباطات و ارائه تعاریف متفاوت، به بررسی زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، خواهیم پرداخت.

فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT)

تفاوت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT) با فن آوری اطلاعات ( IT )، چیست ؟ در فن آوری اطلاعات و ارتباطات، دستگاه ها و فن آوری های ارتباطی دارای جایگاهی خاص بوده و از عناصر اساسی به منظور استفاده از مزایا و دستاوردهای فن آوری اطلاعات و ارتباطات، محسوب می گردند. در ادامه با تعاریف متفاوت ICT، بیشتر آشنا می شویم.

- در اوایل سال 1990 به مجموعه سخت افزار، نرم افزار، شبکه و صنایع مرتبط به آنان، فن آوری اطلاعات ( IT ) گفته می شد. در فن آوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT )، تاکید و محوریت بر روی جنبه ارتباطی می باشد، بگونه ای که ارتباطات به منزله یک "باید" مطرح بوده که فن آوری اطلاعات بدون وجود آن امکان ارائه سرویس ها و خدمات را دارا نمی باشد.

- فن آوری اطلاعات و ارتباطات،واژه ای است که به هر نوع دستگاه ارتباطی و یا برنامه نظیر: رادیو، تلویزیون، تلفن ها ی سلولی، کامپیوتر، نرم افزار، سخت افزارهای شبکه، سیستم های ماهواره اری و نظایر آن اطلاق شده که سرویس ها،خدمات و برنامه های متعددی به آنان مرتبط می گردد( کنفرانس از راه دور، آموزش از راه دور).

- فن آوری اطلاعات وارتباطات اغلب در یک مفهوم و جایگاه خاص مورد بررسی کاربردی دقییق تر قرار می گیرد نظیر : فن آوری اطلاعات وارتباطات در آموزش، بهداشت، کتابخانه ها و غیره.

- فن آوری اطلاعات و ارتباطات، به مجموعه امکانات سخت افزاری، نرم افزاری، شبکه ای و ارتباطی به منظور دستیابی مطلوب به اطلاعات، گفته می شود.

- همگرائی بین کامپیوتر و ارتباطات، فن آوری اطلاعات و ارتباطات را شکل می دهد.( پیوند بین کامپیوتر و بهره برداری از تمامی قابلیت های آن خصوصا" پردازش و ذخیره سازی داده با امکانات متعدد ارتباطی).

- با این که تکنولوژی های مرتبط با کامپیوتر به نوعی در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار می گرفت، ولی پتانسیل های گسترده آن پس از تحقق دو تحول عمده در سال 1980 بر همگان آشکار گردید : تحول در صنعت نیمه هادی ها ( ترانزیستور، مدارات مجتمع، میکرو تراشه ها )، کوچک و ارزان شدن کامپیوترها را به دنبال داشت. متعاقب این تحول عظیم، امکان استفاده از کامپیوتر در ابعاد بسیار گسترده و برای عموم کاربران، فراهم گردید( کافی است به اطراف خود نگاهی داشته باشیم!). دومین تحول عمده، ارتباط کامپیوترها با یکدیگر و بر پاسازی شبکه های کامپیوتری است. در ادامه با استفاده از فن آوری های متعدد مخابراتی و ارتباطی، امکان اتصال و ارتباط بین شبکه های کامپیوتری، فراهم گردید.تحولات فوق، زمینه انقلاب عظیم اطلاعاتی در عصر حاضر و ظهور فن آوری های متعدد اطلاعات و ارتباطات را ایجاد نموده است.

- مهمترین ویژگی فن آوری اطلاعات و ارتباطات، نحوه ذخیره سازی، پردازش و دستیابی به اطلاعات است.

- به مجموعه فن آوری هائی که امکان ذخیره سازی، پردازش، ارائه و انتقال اطلاعات را از طریق محیط های انتقال فراهم می نماید، اطلاق می گردد.

فن آوری اطلاعات و ارتباطات به جایگاه برجسته اطلاعات، دستگاههای ذخیره سازی و پردازش اطلاعات و دستگاههای انتقال و دستیابی به اطلاعات تاکید دارد. بدیهی است در این راستا، علاوه بر پتانسیل های مخابراتی، رسانه هائی دیگر نظیر رادیو و تلویزیون نیز در فهرست وسایل ارتباطی ( کانال نشر و توزیع اطلاعات )، قرار خواهند گرفت. زیر ساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مرحله اول نیازمند وجود یک زیرساخت اطلاعاتی است که در آن تمامی دستگاهها و وسایل ارتباطی نظیر تجهیزات مخابراتی، رادیو و تلویزیون قرار خواهند گرفت. زیرساخت اطلاعاتی به منزله فونداسیون زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، مطرح بوده که امکان ارائه سرویس ها و خدمات اطلاعاتی را با کیفت مطلوب، فراهم می نماید. بر همین اساس می توان فن آوری اطلاعات و ارتباطات را مشتمل بر سه بخش اساسی زیر در نظر گرفت :

در زیرساخت اطلاعات، هدف ایجاد و گسترش امکانات زیر می باشد :

•شبکه ها و سرویس های مخابراتی

•تکنولوژی های انتقال

•سوئیچینگ و روتینگ

•دستیابی و عرضه

•ارتباطات چند رسانه ای ( صوت، تصویر )

شامل :

- شبکه های موبایل، بدون کابل

- شبکه های فیبر نوری

- سیستم های ماهواره ای

- سیستم های سخن پراکنی

- ترکیب ( تلفیق) مخابرات با سیستم های چند رسانه ای

- ارتباطات محلی با سرعت بالا

- ارتباطات شهری، منطقه ای و ملی با سرعت بالا

فن آوری اطلاعات ( Information Technology : IT )

در فن آوری اطلاعات، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد :

•ذخیره سازی اطلاعات

•پردازش و ارائه اطلاعات

•سیستم ها ی عامل

•زبان ها ی برنامه نویسی

•مهندسی پروتکل ها

•نرم افزارهای کاربردی

شامل :

- پروتکل های شبکه

- شبکه های ذخیره سازی داده

- فن آوری های رمزنگاری و امنیتی

- سخت افزار( کامپیوترهای شخصی، سرویس دهندگان و... )

- طراحی بانک های اطلاعاتی

- زبان های ارائه محتوا در وب نظیر HTML,XML

- تشخیص و پیشگیری از حملات

کاربردهای اطلاعات ( Information Applications :IA )

در کاربردهای اطلاعات، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد :

•ارائه خدمات

•اشتراک دانش

•مدیریت عمومی

•سرویس های اجتماعی

•راه حل های تجاری

•تولید و نشر محتوا

شامل :

- آموزش

- فرصت های اقتصادی و تولید درآمد

- توسعه روستائی

- بهبود سلامت شهروندان نظیر استفاده از درمان راه دور

- امنیت و مونیتورینگ مسائل زیست محیطی

- مدیریت اقتصادی و دولتی

- کتابخانه های الکترونیکی

- تجارت الکترونیکی

- بانکداری الکترونیکی

- آموزش الکترونیکی

- و...

دانشنامه مرجع مهندسی ايران

همانگونه که ملاحظه می شود برای هر یک از بخش های سه گانه در فن آوری اطلاعات و ارتباطات، محدوده خاصی در نظر گرفته شده است ولی در عمل تعیین دقیق این محدوده، امری دشوار و گاها" غیرممکن است. مثلا" برنامه های نرم افزاری در بخش فن آوری اطلاعات قرار گرفته ولی امکان پیاده سازی آنان در زیر مجموعه کاربردهای اطلاعات ( IA ) نیز وجود خواهد داشت.همچنین ارتباطات چندرسانه ای در زیر مجموعه زیرساخت اطلاعات ( II ) قرار گرفته شده اند ولی امکان پیاده سازی برخی از ویژگی های مالتی مدیا در زیرمجموعه فن آوری اطلاعات ( IT )، نیز وجود دارد.

علیرغم عدم وجود محدوده ای مشخص و شفاف برای هر یک از عناصر موجود در بخش های سه گانه زیرساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات، می توان با لحاظ نمودن وزن بکارگیری امکانات سخت افزاری و نرم افزاری در هر یک از بخش ها، به یک مرزبندی خاص دست یافت:

- عناصر زیرساخت اطلاعات (II )، نیازمند استفاده از تجهیزات و امکانات فیزیکی گسترده ای نظیر سیستم های سوئیچینگ، روتینگ، شبکه ای گسترده از خطوط تلفن ثابت، سیار و شبکه های رادئوئی، می باشند. در این رابطه و به منظورانجام عملیات و مدیریت زیرساخت فیزیکی متشکل از عناصر و تجهیزات سخت افزاری،می بایست از سخت افزار و نرم افزارهای متعددی استفاده شود. با طراحی و پیاده سازی زیرساخت اطلاعات ( بستر ارتباطی )، امکان ارتباط دستگاههای مختلفی نظیر تلفن های ثابت، تلفن های سلولی، دستگاههای بدون کابل، کامپیوترهای شخصی و سرویس دهندگان به شبکه فراهم و آنان قادر به استفاده از سرویس ها و خدمات مختلفی می باشند.ارتباط با زیرساخت اطلاعاتی ( ارتباطی ) ممکن است مستقیما" (از طریق شبکه ایجاد شده) و یا با استفاده از تجهیزات خاصی نظیر مودم، کارت های ISDN، خطوط DSL و یا دستگاههای بدون کابل، ایجاد گردد. معمولا" برای سنجش میزان شکاف دیجیتالی بین جوامع فقیر و ثروتمند، به تنوع، تعداد و کیفیت وسایل ارتباطی به زیرساخت، استناد می گردد. بدیهی است با فرض ایجاد زیر ساخت اطلاعات، بدون وجود دستگاههای ارتباطی ( از بعد کمی و کیفی)، امکان استفاده مطلوب و بهینه از زیر ساخت و درنهایت بهره مندی از دستاوردها و پتانسیل های ارائه شده در بخش های فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات، وجود نخواهد داشت. دستگاههای ارتباطی ( نظیر تلفن های ثابت، سلولی ) به عنوان شرط لازم برای ورود به بزرگراه های اطلاعاتی مطرح می باشند. بدیهی است تنوع، کیفیت و مقرون به صرفه بودن دستگاههای ارتباطی، گزینه های متعددی را به منظور استفاده از منابع اطلاعاتی در اختیار متقاضیان، قرار می دهد.امکان دستیابی آحاد جامعه به منابع اطلاعاتی، یکی از عناصر اصلی سیا ست گذاری در زمان تعریف استراتژی توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در هر جامعه می باشد.

- در زیر مجموعه فن آوری اطلاعات (IT )، از سخت افزارهای متعددی نظیر سرویس دهندگان، ایستگاه های کاری و برخی کامپیوترهای بزرگ به همراه دستگاه های ذخیره سازی مختلفی، استفاده می گردد (نظیر استفاده از کامپیوترهای داخلی که مسئول سرویس دهی به سایر عناصر موجود در بخش فن آوری اطلاعات بوده و یا سرویس دهندگان خارجی که مسئولیت ارائه سرویس های داده نظیر اینترنت را بر عهده دارند). علیرغم استفاده گسترده از عناصر سخت افزاری در زیر مجموعه فن آوری اطلاعات، نرم افزار حضوری چشمگیرتر داشته و اکثر عملیات نسبت داده شده به این بخش مستلزم استفاده از نرم افزار می باشد.

- هدف عمده در بخش کاربردهای اطلاعات، ارائه سرویس ها و خدمات گسترده به منظور افزایش کارائی و بهره وری در ابعاد متفاوت اجتماعی در یک جامعه اطلاعاتی است. در این رابطه با توجه به نقش محوری و حمایت بخش زیرساخت اطلاعات و دستاوردهای بخش فن آوری اطلاعات، امکان ارائه سرویس ها و خدمات متنوع، گسترده و پویائی در بخش کاربردهای اطلاعات، فراهم می گردد. در بخش کاربردهای اطلاعات، علیرغم استفاده از سخت افزار، محور عملیات و هسته اساسی را طراحی و پیاده سازی نرم افزار تشکیل می دهد.

همانگونه که ملاحظه می شود، در زیرساخت اطلاعات علیرغم استفاده از نرم افزار، سخت افزار حضوری برجسته دار داشته و این وضعیت در بخش های فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات، برعکس می باشد. پس از ایجاد هر یک از بخش های سه گانه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، زیر ساخت فن آوری اطلاعات و ارتباطات ایجاد و امکان ارتباط آن با سایر بخش ها به منظور نیل به توسعه همه جانبه وجود خواهد داشت. در این راستا لازم است که تلاش لازم در خصوص ایجاد سه بخش اشاره شده به صورت مستمر، سیستماتیک و هدفمند، دنبال شود. بدیهی است تعلل در هر یک از بخش های بالا، امکان استفاده از مزایا و دستاوردهای فن آوری اطلاعات و ارتباطات را عملا" با مشکل مواجه می نماید. در برخی از کشورها با توجه به جایگاه گسترده تجهیزات سخت افزاری و ارتباطی در ایجاد زیر ساخت اطلاعات، تمامی تلاش انجام شده در جهت توسعه فن آوری اطلاعات و ارتباطات، محدود به این بخش بوده و به سایر بخش ها ( فن آوری اطلاعات و کاربردهای اطلاعات ) کمتر توجه می گردد. فراموش نکنیم که زیرساخت اطلاعات، صرفا" بستر ارتباطی و گزینه های متعددی را به منظور استفاده از دستاوردها و مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار شهروندان یک جامعه قرارداده و می بایست تلاش مضاعفی در جهت توسعه سایر بخش ها و یا ایجاد زیرساخت های جانبی دیگر نیز صورت پذیرد.مثلا" بدون وجود یک زیر ساخت قانونی، امکان استفاده از مزایای فن آوری اطلاعات و ارتباطات در مواردی همچون تجارت الکترونیکی، وجود نخواهد داشت.

دانشنامه مهندسی ایران

www.smsm.ir

مطالب تصادفی:

آموزش ‌الکترونیکی - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
متالورژی تیتانیوم - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
تصویربرداری سینه با "تی- اسکن" - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
جوشکاری قوسی آلومينيوم به فولاد - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
دوربین گاما - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
سیستم راهگاهی - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
مهندسی مجازی در نیروگاه های آینده - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
پرورش بوقلمون - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
معماری در گذر از واقعیت به مجاز - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
دراگلاین - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
نوسازی شهری و ماندگاری توسعه - شنبه نوزدهم تیر 1389
اثرات زیست محیطی استخراج آلومینیوم - شنبه نوزدهم تیر 1389
تقسیم بندی گلخانه ها - شنبه نوزدهم تیر 1389
نفت و گاز - شنبه نوزدهم تیر 1389
کروژنها - شنبه نوزدهم تیر 1389
سیمان - شنبه نوزدهم تیر 1389

نوع مطلب : مهندسي فناوری اطلاعات
نوشته شده در جمعه ۲۰ اسفند ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |