مقدمه
مدیریت مصرف به مجموعه روشها و اقداماتی گفته می شود كه برای بهینه سازی مصرف به كار گرفته میشود. این روشها معمولا به سه گروه تقسیم می شوند: 

گروه اول - روشهایی هستند كه هزینه ای نداشته باشند مثلا استفاده درست از وسایل و دستگاهها و مراقبت و نگهداری از آنها. 

گروه دوم - روشهایی هستند كه هزینه دارند اما این هزینه ها چندان زیاد نیست (روشهای كم هزینه ) مانند تعمیر و نگهداری وسایل ، اندازه گیری میزان مصرف انرژی در دستگاههای مختلف یك كارخانه و نظارت بر تغییر مصرف هر دستگاه، عایق كاری لوله ها و كانالها ، اجرای برنامه های آموزشی در خصوص روشهای كاهش انرژی .

 گروه سوم - روشهای پر هزینه هستند . در این روشها باید تغییرات اساسی جهت بهبود مصرف انرژی در دستگاهها ، تاسیسات و ساختمانها بوجود آورد مثلا اگر كارخانه ای كهنه و قدیمی باشد باید در صورت نیاز و امكان صرفه جویی انرژی ، دستگاههای آنرا با دستگاههای نو تعویض كرد یا دستگاههای تكمیلی در جهت جلوگیری از اتلاف انرژی نصب نمود یا اگر ساختمانی كهنه شده باشد باید تمام تاسیسات گرمایش و سرمایش آنرا تعویض كرد.

همه ما مصرف كننده انرژی هستیم و در خانه، خیابان ، محل كار و رفت و آمدهای خود از یكی ازانواع انرژی استفاده می كنیم . برای آنكه بتوانیم مدیریت مصرف انرژی را بهتر انجام دهیم لازم است بین این مصرف كننده های گوناگون تقسیم بندی بوجود آوریم و آنان را به چند بخش تقسیم كنیم . این بخشها عبارتند از:

• خانگی
• تجاری
• صنعتی
• كشاورزی
• عمومی
• سایر مصرف كنندگان

هر یك از این بخشها یكی از انواع انرژی را بیشتر مورد استفاده قرار می دهند . در مدیریت مصرف باید هر كدام از آنها روشهای مناسبی را كه برای مصرف كنندگان آنها مفید است پیشنهاد كنیم .  بخشهای خانگی و تجاری  این بخش به وسایل و مصرف كننده های انرژی  كه در خانه و یا در مغازه ها و فروشگاههای خانگی مثل یخچال ، فریزر ، تلویزیون ، ماشین لباسشویی ، جاروبرقی ، اجاق ، روشنایی و دستگاههای گرمایش و سرمایش ، جزءمصرف كننده های این بخش هستند . در این بخش ، بیشتر از انرژی برق استفاده می شود و مهمترین مصرف آن برای گرمایش و سرمایش و روشنایی است . در كشور ما 34% از انرژی تقریبا یك سوم انرژی ، در این بخش مصرف می شود . بنابراین ، اعمال مدیریت انرژی در این بخش بسیار مهم است .اقدامات مدیریت مصرف در این بخش شامل موارد مختلفی میشود . آگاه سازی و آموزش مصرف كنندگان اولین اقدام مهم به شمار میرود . همانطور كه گفتیم همه افراد در هر موقیتی كه باشند مصرف كننده انرژی در بخشهای خانگی و تجاری هستند . هم خود از وسایل انرژی بر استفاده می كنند و هم خدمات مراكز تجاری و شبكه حمل و نقل بهره می برند . به همین دلیل آگاه سازی و آموزش مصرف كنندگان باید در همه سنین و همه اقشار اجتماعی انجام بگیرد . آموزش راههای درست استفاده از وسایل خانگی به وسیله معلمان و دبیران به دانش آموزان، انتشار كتاب و جزوه برای كودكان و نوجوانان ، انتشار دفترچه های راهنمای استفاده صحیح از دستگاه ها و پخش برنامه های رادیو و تلویزیونی  ، روشهایی هستند كه  می توان برای مصرف بهینه انرژی از آنها استفاده كرد .روش دیگر مدیریت انرژی در این بخش آن است كه از تولید كنندگان بخواهیم دستگاههاو ساختمانهایی با مصرف بهینه انرژی بسازند . می دانیم كه یخچالها و فریزرهای ما، بیشتر از استاندارد جهانی انرژی مصرف می كنند.

همینطور ساختمانها ، فروشگاهها و مغازه ها را می توان طوری طراحی كرد كه مصرف انرژی كمتر بشود، مثلا می توان برای روشنایی ساختمان ، بیشتر از نور خورشید استفاده كرد یا ساختمان را خوب عایقكاری كرد تا سرما از بیرون به داخل ساختمان نفوذ نكند و گرما از داخل بیرون نرود .  بخش صنایع  منظور از این بخش ، مصارفی از انرژی است كه در كارخانجات به مصرف می رسد تا انواع كالا ها تولید شود و در اختیار مصرف كنندگان قرار گیرد . تمامی كارخانجات ، مصرف كنندگان بزرگ انرژی هستند ، اما بعضی از آنها بیشتر از دیگران انرژی مصرف می كنند . به این گروه كارخانجات بسیار انرژی بر می گویند . كارخانجات تولید سیمان ، فولاد و فلزات و همچنین نیرو گاهها یعنی كارخانجات تولید برق ، انرژی زیادی به صورت برق یا مواد سوختنی مصرف می كنند . نوع انرژی مصرف شده در صنایع یكسان نیست و به نوع صنعت وابسته است . در صنایع شیمیایی بیشتر از انرژی فسیلی (نفت و گاز)و در صنایع فلزی (با كوره های الكتریكی نظیر صنایع فولاد ، آلومنیوم ، آهن ، مس) بیشتر از انرژی برق استفاده میشود.در بعضی از صنایع هم مثل صنایع ساخت سیمان ، كاغذ سازی و صنایع غذایی (نظیر صنایع قند و شكر) از هر دو نوع انرژی به میزان تقریبا یكسانی استفاده می شود . در كشور ما تقریبا 27% یعنی حدود یك سوم از كل انرژی در این بخش مصرف می شود . اما باید توجه داشت كه مصرف انرژی در این بخش - كه در حال حاضر كمتر از بخش خانگی و تجاری است -به سرعت افزایش می یابد ، زیرا كشورمان در حال سازندگی است و تعداد كارخانجات روز به روز بیشتر می شوند . بنابراین ، اعمال مدیریت مصرف در این بخش نیز حایز اهمیت است . اقدامات مدیریت مصرف در بخش صنایع شامل چند رده مهم می شود كه عبارتند از :

آموزش و آگاه سازی ، ممیزی انرژی ، مدیریت بار و باز یافت انرژی .

آموزش و آگاه سازی  نخستین اقدام ، اقدامات آموزشی و آگاه سازی هستند . تشكیل دوره های آموزشی و سمینارها ، انتشار كتابها و تهیه فیلمهای آموزشی برای مدیران و تكنسینهای كارخانه ها ، راههای استفاده درست از وسایل و روشهای كنترل و نظارت و امكانات بهینه سازی مصرف انرژی را به آنها می آموزد . تجربه كشورهای مختلف نشان داده است كه برنامه های آموزش و آگاه سازی می توانند نقش موثری در كاهش مصرف انرژی و بهینه سازی آن داشته باشند . برآورد ها نشان داده كه اقدامات انجام شده در این زمینه تا 20 درصد انرژی را كاهش داده است . آموزش و آگاه سازی در هر یك از بخشهای انرژی بر ، شكل خاصی دارد كه در هر مورد به آنها اشاره خواهیم كرد .ممیزی انرژی  ممیزی انرژی به روشهایی گفته می شود كه وضعیت یك كارخانه را از لحاظ مصرف انرژی مشخص میكند.

در این روشها ، چند مرحله اساسی وجود دارد:

مرحله اول آن فعالیتهای كارخانه و محصولات آن ، نوع انرژیهایی كه بكار می برد ، روشهایی كه برای تولید از آنها استفاده می كند و همچنین دستگاهها و ماشینهایی كه در آن كارخانه مشغول بكار هستند ، مشخص می شود كه چه مقدار انرژی با چه هزینه ای در كجای كارخانه به مصرف می رسد ، آیا بخشی از این انرژی تلف می شود ؟ اگر چنین است ، دلیل تلف شدن انرژی چیست ؟ در كجای كارخانه یا در كدام دستگاهها و ماشینها این اتلاف انرژی وجود دارد ؟ میزان اتلاف چقدر است ؟

دومین مرحله ، اندازه گیریهای مختلف است . ساده ترین روش اندازه گیری آن است كه صورتحسابهای برق و مواد سوختی كارخانه را بررسی كنیم و ببینیم در یك دوره زمانی مشخص چقدر انرژی مصرف شده است ، سپس باید حجم تولیدات كارخانه را محاسبه كنیم و ببینیم در همان مدت ، چه مقدار محصول تولید شده و برای هر محصول چقدر انرژی مصرف كرده ایم ؟ نتیجه این محاسبه ، یعنی میزان مصرف انرژی برای هر واحد تولید را شدت انرژی می نامیم . مطالعات نشان داده است كه میزان شدت انرژی در كشور ما تقریبا سه برابر بیشتر از سایر كشور هاست ، یعنی ما برای آن كه محصول مشخصی را در مقایسه با سایر كشورها تولید كنیم سه برابر بیشتر از انرژی استفاده می كنیم .

سومین مرحله آن است كه اولویتها را برای انجام دادن اصلاحات تعیین كنیم ، یعنی به مسئولان كارخانه نشان دهیم كه از كجا و از چه بخشهایی بهینه سازی مصرف انرژی را آغاز كنیم .چهارمین مرحله آن است كه هزینه های لازم برای انجام اصلاحات را بر آورد كنیم و تعیین كنیم كه اگر كارخانه در این كار سرمایه گذاری كند چقدر در هزینه انرژی خود صرفه جویی خواهد كرد و در چه مدت سرمایه اش باز خواهد گشت . مجموعه این موارد به صورت یك گزارش و دستورالعمل مشخص به مسئول كارخانه ارائه می شود تا اصلاحات لازم را انجام دهد. مدیریت بار منظور از بار ، بار الكتریكی است . یعنی میزان الكتریسیته ای كه هر مصرف كننده در هر زمان از شبكه برق مصرف می كند.

هر گونه مصرف برقی هر قدر هم كم باشد به همان نسبت بر شبكه برق فشار می آورد، این فشار را بار الكتریكی می گوییم . در همه بخشهای انرژی بر ، زمانهایی در طول روز یا سال وجود دارد كه مصرف برق وارد می شود یا اگر در كارخانه ، همه دستگاههای برق با هم شروع به كار كنند فشار بر شبكه برق زیاد می شود . این لحظه را اوج مصرف یا پیك می گویند . مثلا می دانیم كه در كشورمان بین ساعات 5 تا 9 بعد از ظهر ، یك اوج مصرف وجود دارد و فشار زیادی به شبكه وارد می آید ، چون همه مردم به خانه هایشان بر می گردند و از وسایل برقی متعددی استفاده می كنند.

این اوج مصرف را اوج مصرف شب می گویند و به همه مردم سفارش می كنند كه در این ساعتها تا آنجا كه ممكن است از وسایل خانگی پر مصرف مثل جاروبرقی ، اتو و ماشین لباس شویی استفاده نكنند یك اوج مصرف هم در طول سال داریم ، مثلا در وسط تابستان ، یعنی گرمترین فصل ، چون همه مردم كولرهایشان را روشن می كنند ، یك اوج مصرف فصل تابستان بوجود میآید . در این زمان گاه شاهدیم كه خاموشیهایی هم اتفاق می افتد . این خاموشیها به آن دلیل صورت می گیرد كه فشار مصرف بر شبكه برق بسیارزیاد می شود و این شبكه قدرت تامین برق كافی را ندارد.

در كارخانجات ، مدیریت بار هم مثل ممیزی انرژی با همان اقدامات یعنی شناخت كارخانه و محصولات آن شناخت منابع انرژی ، اندازه گیریها ، تعیین كردن اولویتها و ارزیابی اقتصادی انجام می شود با این تفاوت كه این كار با استفاده از ابزارهای دیگری انجام می شود و هدف پیدا كردن راههایی است كه نه تولید كارخانه كم شود و كار آن دچار توقف و اخلال و نه فشار زیادی به شبكه برق وارد شود .

مهندس هادی عسگری - شرکت MIBC

www.smsm.ir
سایت مرجع مهندسی ایران

مطالب تصادفی:

درباره آنالیز روغن بیشتر بدانیم (Oil Analysis) - جمعه دوم مهر 1389
آشنایی با چند داروی گیاهی - جمعه دوم مهر 1389
راهنمای تشخیص معایب پیستون - جمعه دوم مهر 1389
روشهای تصفیه مواد نفتی - پنجشنبه یکم مهر 1389
عملیات حرارتی آلیاژهای آلومینوم - پنجشنبه یکم مهر 1389
گاز از خام تا فرآورده - پنجشنبه یکم مهر 1389
معایب و محاسن تیرهای لانه زنبوری - چهارشنبه سی و یکم شهریور 1389
بازیافت مواد کامپوزیتی - یکشنبه بیست و هشتم شهریور 1389
بازرسی کیفی مخازن تحت فشار - دوشنبه هجدهم مرداد 1389
معماری و الكترونیك - چهارشنبه ششم مرداد 1389
رنگ ، عنصر اصلی دکوراسیون - چهارشنبه ششم مرداد 1389
كسب درآمد از نرم‌افزارهای اپن‌سورس - چهارشنبه ششم مرداد 1389
ترك گرم در جوش فولاد زنگ نزن آستنیتی - چهارشنبه ششم مرداد 1389
پرورش شتر مرغ - بخش دوم - چهارشنبه ششم مرداد 1389
جوشکاری فولادهای ضد زنگ و ضد خوردگی - چهارشنبه ششم مرداد 1389
کانی های آزبست - چهارشنبه ششم مرداد 1389
فن آوری تولید بیوگاز از فاضلاب - شنبه دوم مرداد 1389
آموزش ‌الکترونیکی - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
متالورژی تیتانیوم - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
تصویربرداری سینه با "تی- اسکن" - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
جوشکاری قوسی آلومينيوم به فولاد - سه شنبه بیست و نهم تیر 1389
دوربین گاما - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
سیستم راهگاهی - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
مهندسی مجازی در نیروگاه های آینده - جمعه بیست و پنجم تیر 1389
دراگلاین - پنجشنبه بیست و چهارم تیر 1389
نوسازی شهری و ماندگاری توسعه - شنبه نوزدهم تیر 1389
اثرات زیست محیطی استخراج آلومینیوم - شنبه نوزدهم تیر 1389

نوع مطلب : مهندسی نيروگاه
نوشته شده در یکشنبه ۱ خرداد ۱۳۹۰ توسط SMSM |           |