مهندسی مکانيک - جامداتمهندسی مکانيک - سیالاتمهندسی مکانيک - ساخت و جوشمهندسی مکانيک - خودرومهندسی برق - الکترونیکمهندسی برق - مخابراتمهندسی برق - قدرتمهندسی عمران - عمرانمهندسی عمران - آبمهندسی عمران - نقشه برداریمهندسی مواد - متالورژیمهندسی مواد - سرامیکمهندسی کامپيوتر - نرم افزارمهندسی کامپيوتر - سخت افزارمهندسی شيمی - پالایشمهندسی شيمی - معدنی و غذاییمهندسی کشاورزیمهندسی معماریمهندسی منابع طبیعیمهندسی صنايعمهندسی هوافضامهندسی پزشکیمهندسی نفت و گازمهندسي فناوری اطلاعاتمهندسی معدنمهندسی نيروگاهمهندسی رباتیکمهندسی نساجیمهندسی پلیمرمهندسی راه آهنمهندسی هسته ایمهندسی دریامهندسی اپتیک و فوتونیکنرم افزار های مهندسیفیلم های آموزشی و مهندسیهندبوک ها و جزوه های مهندسیپایان نامه ها و پروژه های مهندسیعلم نانو تکنولوژیعلم کار آفرينیعلم نگهداری و تعمیراتآشنایی با رشته های مهندسیآشنایی با رشته های غیر مهندسیکارشناسی ارشد - منابع و رشته هاورود به دانشگاه - کنکورآموزش زبان انگلیسیآگهی های استخدامرایانه و اینترنتدانلود نرم افزارتصاویر جالبEnglish Articles
نانو فناوری
بررسی ساختار و عملكرد آلیاژهای حافظه دار در پزشكی
پروتکل نقطه به نقطه
فهرست کامل خطاهای مودم هنگام اتصال به اینترنت
تاثیر روانکار بر صافی سطح درتراشکاری آلومینیوم
كارآفرینی چیست؟
برج خنک کننده
خواص دارویی و درمانی گیاهان
Hydraulic Turbines
نیروگاههای زمین گرمایی - لاتین
توربین بخار - لاتین
آشنایی با فرمت Mpeg-2
نانو کامپوزیت های نانو ذره ای
آشنایی با مدارهای فرمان
170 نکته اجرایی در ساختمان
روش های شناسایی و مقابله با موشک کروز
سیستم های جدید ذخیره سازی انرژی در چرخ طیار
معرفی تكنولوژی سوپرآلیاژ و میزان كاربرد آن در جهان و ایران
موتورهای استرلینگ
نانوحسگرها
نقش شبیه سازی در مهندسی فرآیند
روشهای پیاده سازی یک شبکه کامپیوتری
17 توصیه مهم در مدیریت
کارشناسی و کارشناسی ارشد مهندسی فناوری اطلاعات
کانی شناسی طلا
تاریخچه گیربکسهای اتوماتیک
تکنولوژی جدید در عایقکاری رطوبتی ساختمان
کامت، نخستین هواپیمای مسافربری جت جهان
مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)
اتوماسیون صنعتی - Industrial automation
نانوالکترونیک چیست؟
شبکه های عصبی
آزمونهای غیر مخرب (Non Destructive Testing)
تعیین جنسیت جوجه ها پیش از تفریخ بصورت اتوماتیك
تاریخچه هواپیما
بازرسی کیفی مخازن تحت فشار
آبیاری و انواع روشهای آن
صنعت و تکنولوژی هوافضا
روشهای تصفیه مواد نفتی
گاز از خام تا فرآوردهجهت دانلود راحتتر فایل های بالا روی آنها کلیک راست کرده و Save Target As را انتخاب نمایید.
شما دانشجویان و کاربران گرامی می توانید با معرفی سایت به دوستان خود و ذکر منبع نوشتار ها هنگام برداشت، از آن حمایت، و پیشرفت علمی و محتوایی دانشنامه مرجع مهندسی ايران را تضمین نمایید.
با ما در ارتباط باشید:
» اتوماسیون صنعتی
» تعریف ماشینکاری الکتروشیمیایی
» دمای بین پاسی در جوشکاری
» شناسایی از طریق فرکانس رادیویی
» اندروید چیست؟
» 160 نكته در مدیریت
» مهندسی مجدد
» نرم افزارهای برتر مهندسی مکانیک
» شش سیگما چیست؟
» مخفف ها در مهندسی شیمی
» تکنولوژی کابلها در صنعت برق
» جوشكاری فولادهای آستنیتی منگنز
» لغات تخصصی پر کاربرد کامپیوتر
» انتقال دهنده های پنوماتیكی
» مراحل تمایزفیزیولوژیکی جوانه
» مبانی زمین شناسی ساختمانی
» دانلود کتاب آموزش اسکیس و راندو
» تحلیل کامپیوتری سازه ها
» مقدمه ای بر بتن الیافی
» تعریف متره و برآورد و انواع آن
» تاریخچه ساخت و کاربرد بتن سبک
» توربو شارژرها چگونه کار می کنند؟
» اهمیت رمزنگاری در امنیت شبكه
» استفاده از آب پنیر در تغذیه طیور
» تاریخچه نگهداری و تعمیرات
» پل ها و انواع آن
» كاربردهای قیر زغال سنگی
» تکنولوژی حفاری نفت و گاز با لیزر
» خواص و نحوه ی تولید الیاف کربنی
» باران اسیدی
» معرفی نسل های مختلف جنگنده ها
» روشهای تحلیل دینامیکی
» معماری ارگانیک
» جوشكاری زیر آب
» اصطلاحات انگلیسی هیدرولوژی
» پدیده کرونا
» تجهیزات حفاظت الکتریکی
» تجهیزات پستهای فشار قوی
» آموزش شبكه
» ترمزهای هواپیماهای جت
» پلاستیك های زیستی
» انرژی زمین گرمایی
» گریس و ساختار آن
» سازه های ماکارانی
» سیستم های رادیوئی تروپوسکتر
» برج های خنك كننده
» مدیریت زنجیره تامین چیست؟
» بررسی خصوصیات بتن اسفنجی
» جوشکاری لیزری
» پست مدرنیسم
» موشک باستیک
» سوگند نامه مهندسی
» مدیریت حفاظت بتن
» نرم افزار ویکیپدیا آفلاین فارسی
» تشریح کامل مراحل پی سازی
» واکسیناسیون در طیور
» اصول کار کوره
» انواع روشهای لیچینگ
» الکترو موتور وعیب یابی آن
» ماشینهای الکتریکی
» كود دهی گیاهان گلخانه ای
» اصول محاسبات بارهای برودتی
» آزمونهای غیر مخرب
» انواع سوخت موشکها
» مدیریت زنجیره تامین چیست؟
» برج های خنك كننده
» بررسی خصوصیات بتن اسفنجی
» اهداف واحد کنترل کیفیت در معدن
» انتقال دهنده های پنوماتیكی
» راهنمای تشخیص معایب پیستون
» روشهای تصفیه مواد نفتی
» تحلیل کامپیوتری سازه ها
» مبانی زمین شناسی ساختمانی
» مشکل پیچیدگی در جوشکاری
» تعریف ماشینکاری الکتروشیمیایی
» دمای بین پاسی در جوشکاری
» شناسایی از طریق فرکانس رادیویی
» اندروید چیست؟
» 160 نكته در مدیریت
» مهندسی مجدد
» نرم افزارهای برتر مهندسی مکانیک
» شش سیگما چیست؟
» مخفف ها در مهندسی شیمی
» تکنولوژی کابلها در صنعت برق
» جوشكاری فولادهای آستنیتی منگنز
» لغات تخصصی پر کاربرد کامپیوتر
» انتقال دهنده های پنوماتیكی
» مراحل تمایزفیزیولوژیکی جوانه
» مبانی زمین شناسی ساختمانی
» دانلود کتاب آموزش اسکیس و راندو
» تحلیل کامپیوتری سازه ها
» مقدمه ای بر بتن الیافی
» تعریف متره و برآورد و انواع آن
» تاریخچه ساخت و کاربرد بتن سبک
» توربو شارژرها چگونه کار می کنند؟
» اهمیت رمزنگاری در امنیت شبكه
» استفاده از آب پنیر در تغذیه طیور
» تاریخچه نگهداری و تعمیرات
» پل ها و انواع آن
» كاربردهای قیر زغال سنگی
» تکنولوژی حفاری نفت و گاز با لیزر
» خواص و نحوه ی تولید الیاف کربنی
» باران اسیدی
» معرفی نسل های مختلف جنگنده ها
» روشهای تحلیل دینامیکی
» معماری ارگانیک
» جوشكاری زیر آب
» اصطلاحات انگلیسی هیدرولوژی
» پدیده کرونا
» تجهیزات حفاظت الکتریکی
» تجهیزات پستهای فشار قوی
» آموزش شبكه
» ترمزهای هواپیماهای جت
» پلاستیك های زیستی
» انرژی زمین گرمایی
» گریس و ساختار آن
» سازه های ماکارانی
» سیستم های رادیوئی تروپوسکتر
» برج های خنك كننده
» مدیریت زنجیره تامین چیست؟
» بررسی خصوصیات بتن اسفنجی
» جوشکاری لیزری
» پست مدرنیسم
» موشک باستیک
» سوگند نامه مهندسی
» مدیریت حفاظت بتن
» نرم افزار ویکیپدیا آفلاین فارسی
» تشریح کامل مراحل پی سازی
» واکسیناسیون در طیور
» اصول کار کوره
» انواع روشهای لیچینگ
» الکترو موتور وعیب یابی آن
» ماشینهای الکتریکی
» كود دهی گیاهان گلخانه ای
» اصول محاسبات بارهای برودتی
» آزمونهای غیر مخرب
» انواع سوخت موشکها
» مدیریت زنجیره تامین چیست؟
» برج های خنك كننده
» بررسی خصوصیات بتن اسفنجی
» اهداف واحد کنترل کیفیت در معدن
» انتقال دهنده های پنوماتیكی
» راهنمای تشخیص معایب پیستون
» روشهای تصفیه مواد نفتی
» تحلیل کامپیوتری سازه ها
» مبانی زمین شناسی ساختمانی
» مشکل پیچیدگی در جوشکاری
با توجه به
معضل کمبود آب و همچنین افزایش تقاضا برای آب به واسطه ی ازدیاد جمعیت , در اکثر
کشورهای دنیا به خصوص کشورهای جهان سوم و از جکله کشور ما جبران کمبود آب از
مهمترین برنامه های دولت می باشد . یکی از ساده ترین و موثر ترین روش ها برای
افزایش منابع آب و رفع مشکل کم آبی استفاده از طرح های تغذیه ی مصنوعی در نقاط
مختلف, به خصوص در مناطق گرم و نیمه خشک می باشد.
مشکل عمده و اساسی اکثر طرح های تغذیه ی مصنوعی گرفتگی بسترهای تغذیه یمصنوعی به واسطه ی ورورد آب گل آلود به درون آنها می باشد . رسوبات تهنشین شده روی لایه ی سطحی بستر قرار گرفته و با حرکت ذرات ریز به درون منافذ خاک باعث مسدود شدگی آن میگردد. این رسوبات باعث کاهش نفوذ آب از بسترهای تغذیه شده و عملا بعد از چند آبگیری , بسترها آن بازدهی را که از قبل دارا بودند نخواهند داشت و د رنهایت باعث کاهش عمر مفید جریان تغذیه خواهند شد.
انسداد بستر تغذیه به عوامل مختلفی چون غلظت رسوب , نسبت توزیع اندازه ی ذرات در آب به توزیع منافذ متوسط , سرعت نفوذ اولیه , سرعت تهنشینی ذرات, دانه بندی ذرات, بافت و ساختمان خاک, ویژگی های فیزیکی ذرات معلق و عوامل بیولوژیک و شیمیایی آب تغذیه بستگی دارد. با تهنشست ذرات معلق , لایه ی محدود کننده ای در بستر تشکیل یافته که دارای نفوذ پذیری کم می باشد. با افزایش غلظت رسوبات معلق, به خصوص افزایش مقدار رس , مقاومت این لایه در مقابل جریان آب افزایش می یابد. تکنیک های مدیریت بستر که باعث کاهش تاثیر مسدودشدگی می گردد بیشمار است. این روش ها شامل پیش پالایی اولیه ی رسوبات, لایروبی مواد رسوبی تهنشین شده در بستر, شخم زدن , موج دار کردنو خراش دادن بستر , خشک نگهداشتن متناوب استخر های نفوذ و استفاده از مواد آلی در کف تاسیسات تغذیه می باشد.
مسدود شدگی در عمق های زیر بستر با اهمیت بوده و در زمان های طولانی بر نفوذ پذیری و عمر طرح موثر می باشد. اگر مسدود شدگی در نزدیکی بستر اتفاق بیفتد رفع مواد رسوبی در چند سانتی متری سطح خاک بسترها به راحتی جبران پذیر است . لذا برای حفظ ذرات در بالای بستر نفوذی, استفاده از مواد مالچی می تواند گزینه ی خوبی باشد.
بنا بر پژوهش های انجام شده غلظت رسوب مواد معلق موجود در آب عامل اصلی بروز پدیده ی مسدودشدگی محسوب شده و این عامل اثر زیان بار خود را از طریق ایجاد یک لایه ی ضخیم و کم نفوذ در سطح خاک و همچنین از طریق پر کردن خلل و فرج خاک ایجاد می نماید . عده ای از متخصصین عملیات لایروبی را برای طرح های تغذیه با مقدار رسوب زیاد مناسب دانستند. حتی لایروبی مقدار کمی از رسوبات بستر , بهبود قابل توجهی در بازیابی سرعت نفوذ اولیه نشان داد. همچنین این محققین نشان دادند که عملیات لایروبی میب تواند تا 96.5% بازده تغذیه را افزایش دهد.
محقق دیگری با به کارگیری لایروبی در عمق های صفر,5,10,15 سانتی متری در چند طرح تغذیه تغذیه مصنوعی استان اصفهان به این نتیجه رسید که لایروبی تا عمق 15 سانتی متر می تواند تنها 80-70 درصد نفوذ اولیه طرح ها را بازیابی کند . البته بازیابی سرعت نفوذ در اثر لایروبی سطحی حوضچه ها ی رسوبگیر نسبت به حوضچه های تغذیه قابل توجه بوده است.
عملیات خراش دادن و خشکاندن خاک سطح حوضچه به مدت 10 روز , مقدار نفوذ را به اندازه ی64 درصد افزایش داده و مقاومت لایه ی سطحی را به میزان 100-10 برابر کاهش می دهد. اما در زمان کوتاهی لایه ی سطحی دچار انسداد محدد گردیده و مقاومت به حد نهایی مقدار اولیه ی خود می رسد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که استفاده از بقایای گیاهی ویژگی های فیزیکی زیر لایه های رسوبی حوضچه را طوری بهبود می بخشد که سرعت نفوذ نسبت به زمان بهبود می یابد.
گروهی دیگر گزارش کردند که استفاده ا ز مواد آلی به ضخامت 15 سانتی متر در کف حوضچه باعث افزایش موثر میزان نفوذپذیری می شود بدون آنکه به بازسازی و یا تمیز کردن حوضچه ها نیاز باشد. آزمایشات نشان داد که بقایای پنبه اثر بیشتری در افزایش تغذیه نسبت به یونجه داشته است , نتایج به دست آمده به تشکیلات منظم خاک که در اثر تولید میکروارگانیسم ها ایجاد شده نسبت داده شد.
محققین به این نتیجه رسیدند , هنگام یکه بازشدگی منافذ به طور طبیعی در سطح حوضچه تغذیه صورت گیرد , 50 درصد مواد معلق تا عمق 45 سانتی متری نفوذ می کنند , همچنین آنها گزارش کردند که نفوذ ذرات رس در خاک لوم رسی شخم خورده تنها 15 سانتی متر بوده است.
مواد و روش ها
در این پژوهش آزمایش ها به دو صورت صحرایی و آزمایشگاهی انجام گرفت. در بررسی های صحرایی از خاک و همچنین رسوبات بستر حوضچه های تغذیه یمصنوعی باغ سرخ شهر رضا نمونه برداری شد. از یک نمونه ی خاک برای تهیه آب غلیظ با غلظت های رسوب صفر(s1),0.5(s2), 2(s3) و 8(s4) گرم در لیتر استفاده گردید.
برای انجام آزمایش ها ا زیک مدل آزمایشگاهی شامل سه ستون شفاف از جنس پلکسی کلاس هر کدام به ارتفاع 120 سانتی متر , با ابعاد خارجی 15*15 سانتی متر و ضخامت 4 میلی متر استفاده گردید. همچنین تیمارهای مالچ به کارگرفته شده در این تحقیق شاما تیمار شاهد ( بدون مالچ) (T1) , تیمار مالچ گونی(T2) که دو لایه گونی به ابعاد 15*15 سانتی متر روی سطح خاک قرار داده شده, تیمار مالچ و کلش گندم(T3) به میزان 2 تن در هکتار و تیمار مالچ بقایای پنبه (T4) به مقدار 2 تن د رهکتار بود.
به منظور انجام آزمایشات , نمونه ها ی خاک به صورت لایه های 20 سانتی متری تا عمق 80 سانتی متری از زمین اصلی ( طرح تغذیه ی مصنوعی باغ سرخ شهررضا) برداشت شده و به محل آزمایشگاه آورده شد. مالچ بقایای پنبه و مالچ گندم با 20 سانتی متر خاک سطحی به وسیله ی بیلچه ی باغبانی مخلوط گردید. در تیمار مالچ گونی , ورقه های نخی گونی به صورت دو لایه روی سطح خاک قرار داده شد. سپس درون هر یک از ستون ها تا ارتفاع مشخص 30 سانتی متر آب با غلظت رسوب مواد معلق مشخص ( تیمارهای s2 تا s4) ریخته شد. به منظور جلوگیری از فرسایش سطح خاک قبل از اضافه نمودن آب به ستون , یک صفحه ی مشبک فلزی و همچنین نایلون پلاستیکی روی سطح خاک قرار داده شد. نفوذ آب به خاک با دامنه ی تغییرات حداکثر 0.5 سانتی متر با زمان ثبت شد.
برای تحلیل اثر پارامترهای مختلف روی نفوذ و حرکت ذرات ریز از نرم افزارهای آماری SAS و Mstat-C با طرح فاکتوریل بر اساس آزمون چند دامنه ی دانکن در سطح احتمال یک درصد استفاده شد.
نتایج و بحث
مقدار نفوذ اولیه برای مالچ ها ی مختلف به جز مالچ گونی بسیار زیاد بوده است. علت این امر , تغییر سیستم سطحی خاک ( مخلوط کردن مالچ با 20 سانتی متر خاک سطحی) می باشد. از طرفی د رتیمار مالچ گونی به دلیل اینکه منافذ سطح خاک نسبت به خاک شاهد کوچکتر بوده و همچنین با افزایش غلظت رسوب یک لایه رسوب سطحی یکنواخت تشکیل شده است. در اثر این عمل , منافذ ورودی ( درز و شکاف های گونی) بسته شده و عملا سرعت نفوذ کاهش یافته است. اما مالچ ها ی دیگر از قبیل مالچ کاه و کلش و پنبه و بقایای گندم سرعت نفوذ بالایی را د رابتدای انجام آزمایش نشان میدهند که آن هم به علت افزایش تخلخل سطح خاک به واسطه ی مخلوط کردن با مالچ می باشد.
مشکل عمده ی تمام طرحای تغذیه ی مصنوعی گرفتگی لایه های عمقی خاک بستر تغذیه بوده و با ورود ذرات ریز در عمق خاک عمل مسدود شدگی عمق رخ می دهد. ذرات رس وارد شده به اعماق خاک تشکیل لایه ی ضخیم و با نفوذی پذیری کم را در عمق خاک داده و بعد از چند آبگیری حوضچه ی تغذیه , ذرات ریز رس آماس یافته و عملا باعث نفوذ ناپذیری بستر تغذیه شده و در طولانی مدت باعث کاهش شدید عمر طرح تغذیه خواهند شد. لذا کاربرد مالچ ها باعث می گردد که ذرات در لایه های بالایی خاک بستر قرار گرفته و همچنین مانع جلوگیری حرکت ذرات به اعماق خاک می شود.
مالچ های بقایای پنبه و گندم (سیستم خاکورزی) ومالچ گونی( بدون خاک ورزی) توانیته اند ذرات رس بیشتری را نسبت به تیمار شاهد , قبل و بعد از آزمایش, در لایه های سطحی خاک نگهدارند. همچنین پخش ذرات رس در تیمارهای مختلف مالچ نسبت به تیمار شاهد یکنواخت تر بوده است. تیمار مالچ بقایای پنبه در غلظت های زیاد رسوب بهترین حالت برای جذب ذرات ریز( سیلت و رس) سطحی را داشته است . لذا ذرات رس تا عمق 40 سانتی متری در این مالچ (بقایای پنبه) نسبت به تیمار شاهد قبل از آزمایش باقی مانده اند. البته د رلایه ی 20-0 سانتی متری تفاوت زیادی د رگرفتن ذرات رس بین مالچ ها یمختلف مشاهده نگردیده اما در این لایه ذرات سیلت در تیمار شاهد ( بدون مالچ) با بقیه یتیمارها متفاوت بوده است.
با آنالیز واریانس تیمارهای مختلف آزمایش بیشترین تغییرات درصد ذرات سیلت مربوط به تیمار شاهد و کمترین مقدار مربوط به تیمار گندم بوده است.
نتیجه گیری
مالچ بقایای پنبه به علت داشتن پنبه دانه توانسته ذرات ریز را تا عمق 60 سانتی متری نگهداردکه بیشتر این ذرات تا عمق 40 سانتی متری نفوذ کرده و مقدار کمی از این ذرات تا عمق 60 سانتی متری راه یافته اند. لذا تحقیق در مورد مقدار و عمق خاک ورزی مالچ بقایای پنبه و همچنین پنبه دانه برای استفاده در بستر تغذیه ی مصنوعی در پژوهش های آینده توصیه می گردد.
به دلیل اینکه مالچ گونی باعث کاه شسرعت نفوذ نسبت به تیمار شاهد گردیده و توانسته ذرات ریز بیشتری را در لایه نسبت به تیمار شاهد نگهدارد, به کارگیری این مالچ ( گونی) برای استفاده از آن قبل از ورود آب گل آلود به حوضچه های تغذیه می تواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد.
مطلب بالا مربوط به هشتمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر در بهمن ماه 1382 در استان کرمان , دانشگاه شهید باهنر می باشد.
www.smsm.ir
مشکل عمده و اساسی اکثر طرح های تغذیه ی مصنوعی گرفتگی بسترهای تغذیه یمصنوعی به واسطه ی ورورد آب گل آلود به درون آنها می باشد . رسوبات تهنشین شده روی لایه ی سطحی بستر قرار گرفته و با حرکت ذرات ریز به درون منافذ خاک باعث مسدود شدگی آن میگردد. این رسوبات باعث کاهش نفوذ آب از بسترهای تغذیه شده و عملا بعد از چند آبگیری , بسترها آن بازدهی را که از قبل دارا بودند نخواهند داشت و د رنهایت باعث کاهش عمر مفید جریان تغذیه خواهند شد.
انسداد بستر تغذیه به عوامل مختلفی چون غلظت رسوب , نسبت توزیع اندازه ی ذرات در آب به توزیع منافذ متوسط , سرعت نفوذ اولیه , سرعت تهنشینی ذرات, دانه بندی ذرات, بافت و ساختمان خاک, ویژگی های فیزیکی ذرات معلق و عوامل بیولوژیک و شیمیایی آب تغذیه بستگی دارد. با تهنشست ذرات معلق , لایه ی محدود کننده ای در بستر تشکیل یافته که دارای نفوذ پذیری کم می باشد. با افزایش غلظت رسوبات معلق, به خصوص افزایش مقدار رس , مقاومت این لایه در مقابل جریان آب افزایش می یابد. تکنیک های مدیریت بستر که باعث کاهش تاثیر مسدودشدگی می گردد بیشمار است. این روش ها شامل پیش پالایی اولیه ی رسوبات, لایروبی مواد رسوبی تهنشین شده در بستر, شخم زدن , موج دار کردنو خراش دادن بستر , خشک نگهداشتن متناوب استخر های نفوذ و استفاده از مواد آلی در کف تاسیسات تغذیه می باشد.
مسدود شدگی در عمق های زیر بستر با اهمیت بوده و در زمان های طولانی بر نفوذ پذیری و عمر طرح موثر می باشد. اگر مسدود شدگی در نزدیکی بستر اتفاق بیفتد رفع مواد رسوبی در چند سانتی متری سطح خاک بسترها به راحتی جبران پذیر است . لذا برای حفظ ذرات در بالای بستر نفوذی, استفاده از مواد مالچی می تواند گزینه ی خوبی باشد.
بنا بر پژوهش های انجام شده غلظت رسوب مواد معلق موجود در آب عامل اصلی بروز پدیده ی مسدودشدگی محسوب شده و این عامل اثر زیان بار خود را از طریق ایجاد یک لایه ی ضخیم و کم نفوذ در سطح خاک و همچنین از طریق پر کردن خلل و فرج خاک ایجاد می نماید . عده ای از متخصصین عملیات لایروبی را برای طرح های تغذیه با مقدار رسوب زیاد مناسب دانستند. حتی لایروبی مقدار کمی از رسوبات بستر , بهبود قابل توجهی در بازیابی سرعت نفوذ اولیه نشان داد. همچنین این محققین نشان دادند که عملیات لایروبی میب تواند تا 96.5% بازده تغذیه را افزایش دهد.
محقق دیگری با به کارگیری لایروبی در عمق های صفر,5,10,15 سانتی متری در چند طرح تغذیه تغذیه مصنوعی استان اصفهان به این نتیجه رسید که لایروبی تا عمق 15 سانتی متر می تواند تنها 80-70 درصد نفوذ اولیه طرح ها را بازیابی کند . البته بازیابی سرعت نفوذ در اثر لایروبی سطحی حوضچه ها ی رسوبگیر نسبت به حوضچه های تغذیه قابل توجه بوده است.
عملیات خراش دادن و خشکاندن خاک سطح حوضچه به مدت 10 روز , مقدار نفوذ را به اندازه ی64 درصد افزایش داده و مقاومت لایه ی سطحی را به میزان 100-10 برابر کاهش می دهد. اما در زمان کوتاهی لایه ی سطحی دچار انسداد محدد گردیده و مقاومت به حد نهایی مقدار اولیه ی خود می رسد. در نهایت به این نتیجه رسیدند که استفاده از بقایای گیاهی ویژگی های فیزیکی زیر لایه های رسوبی حوضچه را طوری بهبود می بخشد که سرعت نفوذ نسبت به زمان بهبود می یابد.
گروهی دیگر گزارش کردند که استفاده ا ز مواد آلی به ضخامت 15 سانتی متر در کف حوضچه باعث افزایش موثر میزان نفوذپذیری می شود بدون آنکه به بازسازی و یا تمیز کردن حوضچه ها نیاز باشد. آزمایشات نشان داد که بقایای پنبه اثر بیشتری در افزایش تغذیه نسبت به یونجه داشته است , نتایج به دست آمده به تشکیلات منظم خاک که در اثر تولید میکروارگانیسم ها ایجاد شده نسبت داده شد.
محققین به این نتیجه رسیدند , هنگام یکه بازشدگی منافذ به طور طبیعی در سطح حوضچه تغذیه صورت گیرد , 50 درصد مواد معلق تا عمق 45 سانتی متری نفوذ می کنند , همچنین آنها گزارش کردند که نفوذ ذرات رس در خاک لوم رسی شخم خورده تنها 15 سانتی متر بوده است.
مواد و روش ها
در این پژوهش آزمایش ها به دو صورت صحرایی و آزمایشگاهی انجام گرفت. در بررسی های صحرایی از خاک و همچنین رسوبات بستر حوضچه های تغذیه یمصنوعی باغ سرخ شهر رضا نمونه برداری شد. از یک نمونه ی خاک برای تهیه آب غلیظ با غلظت های رسوب صفر(s1),0.5(s2), 2(s3) و 8(s4) گرم در لیتر استفاده گردید.
برای انجام آزمایش ها ا زیک مدل آزمایشگاهی شامل سه ستون شفاف از جنس پلکسی کلاس هر کدام به ارتفاع 120 سانتی متر , با ابعاد خارجی 15*15 سانتی متر و ضخامت 4 میلی متر استفاده گردید. همچنین تیمارهای مالچ به کارگرفته شده در این تحقیق شاما تیمار شاهد ( بدون مالچ) (T1) , تیمار مالچ گونی(T2) که دو لایه گونی به ابعاد 15*15 سانتی متر روی سطح خاک قرار داده شده, تیمار مالچ و کلش گندم(T3) به میزان 2 تن در هکتار و تیمار مالچ بقایای پنبه (T4) به مقدار 2 تن د رهکتار بود.
به منظور انجام آزمایشات , نمونه ها ی خاک به صورت لایه های 20 سانتی متری تا عمق 80 سانتی متری از زمین اصلی ( طرح تغذیه ی مصنوعی باغ سرخ شهررضا) برداشت شده و به محل آزمایشگاه آورده شد. مالچ بقایای پنبه و مالچ گندم با 20 سانتی متر خاک سطحی به وسیله ی بیلچه ی باغبانی مخلوط گردید. در تیمار مالچ گونی , ورقه های نخی گونی به صورت دو لایه روی سطح خاک قرار داده شد. سپس درون هر یک از ستون ها تا ارتفاع مشخص 30 سانتی متر آب با غلظت رسوب مواد معلق مشخص ( تیمارهای s2 تا s4) ریخته شد. به منظور جلوگیری از فرسایش سطح خاک قبل از اضافه نمودن آب به ستون , یک صفحه ی مشبک فلزی و همچنین نایلون پلاستیکی روی سطح خاک قرار داده شد. نفوذ آب به خاک با دامنه ی تغییرات حداکثر 0.5 سانتی متر با زمان ثبت شد.
برای تحلیل اثر پارامترهای مختلف روی نفوذ و حرکت ذرات ریز از نرم افزارهای آماری SAS و Mstat-C با طرح فاکتوریل بر اساس آزمون چند دامنه ی دانکن در سطح احتمال یک درصد استفاده شد.
نتایج و بحث
مقدار نفوذ اولیه برای مالچ ها ی مختلف به جز مالچ گونی بسیار زیاد بوده است. علت این امر , تغییر سیستم سطحی خاک ( مخلوط کردن مالچ با 20 سانتی متر خاک سطحی) می باشد. از طرفی د رتیمار مالچ گونی به دلیل اینکه منافذ سطح خاک نسبت به خاک شاهد کوچکتر بوده و همچنین با افزایش غلظت رسوب یک لایه رسوب سطحی یکنواخت تشکیل شده است. در اثر این عمل , منافذ ورودی ( درز و شکاف های گونی) بسته شده و عملا سرعت نفوذ کاهش یافته است. اما مالچ ها ی دیگر از قبیل مالچ کاه و کلش و پنبه و بقایای گندم سرعت نفوذ بالایی را د رابتدای انجام آزمایش نشان میدهند که آن هم به علت افزایش تخلخل سطح خاک به واسطه ی مخلوط کردن با مالچ می باشد.
مشکل عمده ی تمام طرحای تغذیه ی مصنوعی گرفتگی لایه های عمقی خاک بستر تغذیه بوده و با ورود ذرات ریز در عمق خاک عمل مسدود شدگی عمق رخ می دهد. ذرات رس وارد شده به اعماق خاک تشکیل لایه ی ضخیم و با نفوذی پذیری کم را در عمق خاک داده و بعد از چند آبگیری حوضچه ی تغذیه , ذرات ریز رس آماس یافته و عملا باعث نفوذ ناپذیری بستر تغذیه شده و در طولانی مدت باعث کاهش شدید عمر طرح تغذیه خواهند شد. لذا کاربرد مالچ ها باعث می گردد که ذرات در لایه های بالایی خاک بستر قرار گرفته و همچنین مانع جلوگیری حرکت ذرات به اعماق خاک می شود.
مالچ های بقایای پنبه و گندم (سیستم خاکورزی) ومالچ گونی( بدون خاک ورزی) توانیته اند ذرات رس بیشتری را نسبت به تیمار شاهد , قبل و بعد از آزمایش, در لایه های سطحی خاک نگهدارند. همچنین پخش ذرات رس در تیمارهای مختلف مالچ نسبت به تیمار شاهد یکنواخت تر بوده است. تیمار مالچ بقایای پنبه در غلظت های زیاد رسوب بهترین حالت برای جذب ذرات ریز( سیلت و رس) سطحی را داشته است . لذا ذرات رس تا عمق 40 سانتی متری در این مالچ (بقایای پنبه) نسبت به تیمار شاهد قبل از آزمایش باقی مانده اند. البته د رلایه ی 20-0 سانتی متری تفاوت زیادی د رگرفتن ذرات رس بین مالچ ها یمختلف مشاهده نگردیده اما در این لایه ذرات سیلت در تیمار شاهد ( بدون مالچ) با بقیه یتیمارها متفاوت بوده است.
با آنالیز واریانس تیمارهای مختلف آزمایش بیشترین تغییرات درصد ذرات سیلت مربوط به تیمار شاهد و کمترین مقدار مربوط به تیمار گندم بوده است.
نتیجه گیری
مالچ بقایای پنبه به علت داشتن پنبه دانه توانسته ذرات ریز را تا عمق 60 سانتی متری نگهداردکه بیشتر این ذرات تا عمق 40 سانتی متری نفوذ کرده و مقدار کمی از این ذرات تا عمق 60 سانتی متری راه یافته اند. لذا تحقیق در مورد مقدار و عمق خاک ورزی مالچ بقایای پنبه و همچنین پنبه دانه برای استفاده در بستر تغذیه ی مصنوعی در پژوهش های آینده توصیه می گردد.
به دلیل اینکه مالچ گونی باعث کاه شسرعت نفوذ نسبت به تیمار شاهد گردیده و توانسته ذرات ریز بیشتری را در لایه نسبت به تیمار شاهد نگهدارد, به کارگیری این مالچ ( گونی) برای استفاده از آن قبل از ورود آب گل آلود به حوضچه های تغذیه می تواند نتایج خوبی را به دنبال داشته باشد.
مطلب بالا مربوط به هشتمین سمینار سراسری آبیاری و کاهش تبخیر در بهمن ماه 1382 در استان کرمان , دانشگاه شهید باهنر می باشد.
www.smsm.ir
|
منبع: |
دانشنامه مرجع مهندسی ايران - WWW.SMSM.IR |
|
توضیحات: |
(برداشت این مقاله تنها با ذکر منبع مجاز است) |
