نماتد ساقه و پیاز Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip گسترش جهانی دارد. بیشتر در مناطق معتدل شیوع دارد و خسارت می‌زند. بیماری اولین بار در هلند درسال1883 ودر ایالات متحده درسال 1931 گزارش شده است. 

در ایران نماتد Ditylenchus dipsaci  در روی یونجه گزارش شده است. علاوه براین نماتد به 400 گونه گیاه حمله می‌كند. اما نژاد خاصی از نماتد به پیاز حمله می‌كند. سبزیهائی از قبیل،سیر، لوبیا، باقلا، كلم، هویج، كرفس، مارچوبه، جعفری، نخود، سیب‌زمینی و كدو مورد حمله نماتد  Ditylenchus dipsaci  قرار می‌گیرد.

مرفولوژی و بیولوژی
عامل بیماری نماتد Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip  می‌باشد كه طول آن3/1-1 میلیمتراست وحدود30 میكرومترقطر دارد. روی بدن استوانه‌ای آن خطوط اریب دیده می‌شود. دم نماتد نر و ماده تیز است هر نماتد ماده 200تا500  تخم می‌گذارد. اولین پوست‌اندازی در تخم انجام می‌شود. پوره مرحله دوم از تخم خارج شده، به سرعت پوست دوم و سوم را نیز انداخته و پوره قبل از بلوغ یا عفونت‌زا را تولید می‌كند.این پوره می‌تواند شرایط یخبندان و خشكی شدید را تحمل كرده و در داخل بافتهای گیاهی مثل ساقه‌ها، برگها، پیازها، بذرها یا درداخل خاك به سر می‌برد.

هنگامی كه قسمتهای هوایی گیاه میزبان با غشائی از آب پوشیده می‌شود،نماتدها به طرف بالا حركت كرده و خود را به سر شاخه‌ها و برگهای جدید و جوان می‌رسانند و سپس از طریق روزنه‌ها، شكافها یا مستقیما به داخل پایه ساقه‌ها یا محور برگ رخنه می‌كند. بعد از ورود به گیاه میزبان پوست چهارم را انداخته ،تبدیل به نر یا ماده می‌شود. چرخه كامل زندگی حدود19تا25 روز طول می‌كشد. تولیدمثل فقط مواقعی كه هوا سرد است متوقف یا كند می‌شود.

وقتیكه پیازها شدیدا آلوده شدند ،می‌پوسند، پوره‌های قبل از بلوغ ازآنها خارج شده و گاهی اوقات دراطراف ساقه زیرزمینی پیازهای خشك شده به صورت توده سفید خاكستری پنبه‌ای كه پشم نماتد خوانده می‌شود اجتماع كرده وبرای سالهای سال در همین جا می‌تواند زنده بمانند. 

وقتی كه نماتد‌ها به بذر در حال جوانه زدن یا گیاهچه جوان حمله می‌كنند، از نزدیكی كلاهك ریشه هیپوكوتیل یا از نقاطی كه هنوز داخل بذر است وارد می‌شوند. نماتدها بیشتر روی سلولهای پارانشیمی پوست تغذیه می‌كنند. در همین حال سلولهای اطراف نماتدها شروع به تقسیم شدن و بزرگ شدن می‌كنند. نتیجتا برجستگیهایی روی گیاه بوجود می‌آید.

گیاهچه‌ها بسته به اندازه و تراكم این برجستگیها ممكن است ناقص‌العضوشده پیچیده شوند،انحنا حاصل كنند ویا بصورت دیگری تغییر شكل دهند. شكاف برداشتن اپیدرم اغلب راه ورود برای مهاجمین ثانوی از قبیل باكتریها و قارچها باز می‌كند. بعد از رخنه نماتد سلولها بزرگ می‌گردند، كلروپلاستها ناپدید، فضاها بین سلولی داخل بافت پارانشیم افزایش می‌یابند. این اثرات اغلب قبل از تماس نماتد باسلولها ایجا می‌شود. واین دال براین است كه تراوشات بزاقی قبل از پیشرفت نماتد منتشر می‌گردند.

علائم و نشانه‌های خسارت :
در مزارع آلوده به نماتد Ditylenchus dipsaci  ظهور گیاهچه‌های پیاز به كُندی انجام گرفته، میزان سبز شدن گیاه بطور قابل ملاحظه‌ای تقلیل می‌یابد. بیشتر از نصف تعداد گیاهچه‌های ظاهر شده بیمار و زرد رنگ هستند، پیچ خورده و هلالی بنظر رسیده ودر امتداد كوتیلودون نواحی برجسته‌ای دیده می‌شود. كوتیلودونها معمولا باد كرده‌اند و اپیدرمشان به صورت توری ترك برداشته و بیشتر گیاهچه‌های مریض ظرف سه هفته بعد از كاشت از بین می‌روند و بقیه بعدا می‌میرند. وقتی كه در داخل خاك آلوده پیاز كاشته می‌شود علائم روی گیاهان درحال رشد تقریبا بعد ازسه هفته شروع می‌گردد وشامل كوتولگی، لكه‌های زرد كم رنگ، آماس و زخمهای باز روی برگهاست.

 روی ساقه،جوانه‌ها یا گیاهان جوان برآمدگیها‍یی بوجود می‌آید وبرگها كوتاه وپیچیده می‌شوند. نوك برگها از بین می‌رود و برگهای مسن‌تربه دلیل ازبین رفتن تیغه‌ی میانی سلولها چنان ضعیف می‌شوند كه نمی‌توانند خود را قائم نگهدارند و روی زمین می‌غلطند. ساقه و گردن پیاز نرم می‌گردد. پیازهای آلوده ممكن است شكاف بردارند یا اینكه جوانه زده و دوپیازه و ناقص شوند. پیازهای آلوده گاهی از بیرون سالم به نظر می‌رسند اما در انبار می‌پوسند. 

كنترل:
 1- تناوبهای طولانی (2-3 سال) با گیاهان مقاوم از قبیل اسفناج، چغندر، كاهو و گیاهان خانواده غلات.
2- استفاده ازپیازو بذرعاری ازنماتد.
3- ضد عفونی پیازو بذرآلوده با قراردادن درآب 46 درجه سانتیگراد به مدت یك ساعت.  4-   مبارزه درمزارع بوسیله فومیگاسیون خاك. 
5- بعداز كاشت سموم نماتدكشDD
6- برای جلوگیری ازآلودگی مجدد ضد عفونی وسایل كشاورزی.


  http://plantpathology.net

www.smsm.ir

نوع مطلب : مهندسی کشاورزی
نوشته شده در شنبه ۱۹ تیر ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |