آشنایی با رشته كتابداری

كتابداری

دیباچه: در كشورهای پیشرفته یك كتابخانه برای شروع كار باید 600 تا 700 هزار جلد كتاب داشته باشد.البته در كشور ما جمعیت استفاده كننده از همین حداقل امكانات نیز بسیار اندك است و كتابخانه‌ها در ایران فعالیت چشمگیری ندارند. در واقع كشور ما با این كه زمانی مهد تمدن و دانش بوده و بزرگترین كتابخانه‌های عالم و نفیس‌ترین كتب را داشته است، اكنون در زمینه كتاب و كتابخوانی دچار فقر فرهنگی است و كتابخانه‌ها، مراكز ساكن و ساكتی هستند كه فقط در دوران امتحانات دانش‌آموزان یا دانشجویان، قرائت‌خانه آنها شلوغ می‌شود.

بدون شك یكی از علل اصلی این مشكل، نبود كتابداران متخصص و علاقه‌مند در كتابخانه‌های كشور است. كارشناسانی آگاه , با تجربه و تحصیل كرده كه توانایی ارزیابی نیازهای كتابخانه واحد متبوع خود را داشته باشند و در جریان انتشار كتاب‌های جدید و خرید كتاب‌های مناسب قرار گیرند. این افراد باید قادر به سازماندهی منابع بوده و با فهرست‌نویسی مناسب امكان دست‌یابی مراجعه كننده به كتاب‌های مورد نظر را فراهم آورند.

هدف رشته كتابداری و اطلاع‌رسانی كه در دانشگاه‌ها و مراكز آموزش عالی كشور ما ارائه می‌شود، تربیت همین دسته از متخصصان است. در واقع رشته‌ كتابداری‌ هموار كردن‌ مسیر ارتباط‌ میان‌ دو عنصر كتاب‌ (در معنای وسیع آن كه شامل هر گونه اثری می‌شود كه ثبت و ضبط شده باشد) و استفاده‌ كننده‌ از كتاب‌ است. البته‌ برای‌ آن‌ كه‌ بتوانیم‌ این‌ ارتباط‌ را امكان‌پذیر كنیم‌ باید نه‌ تنها هر یك‌ از این‌ دو عنصر را به‌ درستی‌ بشناسیم‌، بلكه‌ لازم است چگونگی‌ پیوند میان‌ آن‌ دو را نیز بیاموزیم‌. تمام‌ دروس‌ پایه‌ و اختصاصی‌ در رشته‌ كتابداری‌ (خصوصاً دوره‌ كارشناسی‌) براساس‌ همین‌ سه‌ وظیفه‌ تدوین‌ شده‌ است‌؛ یعنی‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ منابع‌ و متون‌ را می‌شناسد، از ویژگی‌های‌ انواع‌ مواد انتشار یافته‌ آگاه‌ می‌گردد، محتوای‌ آنها و چگونگی‌ تبدیل‌ اندیشه‌های‌ موجود در ذهن‌ نویسنده‌ به‌ پدیده‌ای‌ عینی‌ و قابل‌ شناسایی‌ را درك‌ می‌كند و قابلیت‌ها و توانایی‌های‌ رسانه‌های‌ گوناگون‌ از قبیل‌ كتاب‌ (به‌ معنای‌ محدود)، مجله‌، روزنامه‌، نوار، لوح‌ فشرده‌، اینترنت‌ و مانند آنها را درمی‌یابد. از سوی‌ دیگر دروسی‌ نیز در برنامه‌ این‌ رشته‌ هست‌ كه‌ برای‌ شناخت‌ انسان‌، چگونگی‌ شكل‌گیری‌ دانش‌ و معرفت‌ افراد در ذهن‌ آنان‌، تأثیر محیط‌، فرهنگ‌ و جامعه‌ دانسته‌ها و باورهای‌ مردم‌ مفید است‌. زیرا اگر بخواهیم‌ مواد و منابع‌ برای‌ مراجعان‌ قابل‌ استفاده‌ باشد، باید مراجعان‌ را به‌ درستی‌ بشناسیم‌، با محیط‌ فرهنگی‌ آنها آشنا باشیم‌ و نیازهای‌ اطلاعاتی‌ آنها را تشخیص‌ دهیم‌. البته‌ دانستن‌ ویژگی‌های‌ كتاب‌ و خواننده‌ یا استفاده‌ كننده‌ به‌ تنهایی‌ برای‌ انجام‌ وظیفه‌ كتابداری‌ كفایت‌ نمی‌كند. بلكه‌ باید تدابیر مربوط‌ به‌ ایجاد ارتباط‌ میان‌ آن‌ دو را نیز شناخت‌. برای‌ این‌ كار لازم‌ است‌ به‌ فرآیند ارتباط‌ آگاه‌ بود و دانست‌ در چه‌ شرایطی‌ ارتباط‌ آسان‌ می‌شود و تحت‌ چه‌ شرایطی‌ دچار اختلال‌ می‌گردد. پس‌ كتابدار لازم‌ است‌ كه‌ با حوزه‌ ارتباطات‌ نیز كم‌ و بیش‌ آشنا باشد. به‌ همین‌ دلیل‌ سه‌ ضلع‌ مثلث‌ كتاب‌، خواننده‌ و ارتباط‌ ‌، موضوع‌ مطالعه‌ و پژوهش‌ علاقه‌مندان‌ این رشته است‌ و آثاری‌ كه‌ از این‌ مطالعات‌ برجای‌ مانده،‌ دستمایه‌ مناسبی‌ برای‌ برنامه‌های‌ درسی‌ رشته‌ كتابداری‌ می‌باشد.
توانایی‌های‌ لازم :
رشته‌ كتابداری‌ با دانش‌اندوزی‌ سر و كار دارد. بنابراین‌ هر فردی‌ كه‌ دامنه‌ مطالعات‌ و تتبعات‌ او گسترده‌تر باشد، قابلیت‌ پیشرفت‌ بیشتری‌ در این‌ رشته‌ دارد. زیرا قناعت‌ به‌ دانسته‌های‌ موجود و خود را بی‌نیاز از ارتقاء و بهبود دانش‌ و معرفت‌ دانستن‌، آفتی‌ خطرزا برای‌ رشته‌ كتابداری‌ است‌. فراگیری‌ آهسته‌ و پیوسته‌ و شكیبایی‌ و بردباری‌ در برخورد با اطرافیان‌ و پرسش‌ كنندگان‌ نیز دو ویژگی‌ عمده‌ای‌ است‌ كه‌ دانشجویان‌ این‌ رشته‌ باید در خود بپرورانند. اصرار بر تحمیل‌ نظرات‌ خود به‌ دیگران‌ و خودداری‌ از شنیدن‌ و تحلیل‌ كردن‌ آراء آنان‌، كتابدار را به‌ تدریج‌ در چارچوب‌ بسته‌ و بدون‌ روزنه‌ای‌ محبوس‌ می‌كند و سبب‌ می‌شود كه‌ نه‌ دیگران‌ تاب‌ تحمل‌ او را داشته‌ باشند و نه‌ او بتواند دیگران‌ را تحمل‌ كند. (رشته‌ كتابداری‌ از هر سه‌ گروه‌ آزمایشی‌ ریاضی‌ و فنی‌، علوم‌ تجربی‌ و علوم‌انسانی‌ دانشجو می‌پذیرد.)
موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :
با توجه‌ به‌ پیشرفت‌ سریع‌ جوامع‌ انسانی‌ و افزایش‌ میزان‌ انتشارات‌ در زمینه‌های‌ مختلف‌ دانش‌ بشری‌، ایجاد و گسترش‌ كتابخانه‌ها امری‌ الزامی‌ است‌. از این‌ رو كتابداری‌ یكی‌ از رشته‌هایی‌ است‌ كه‌ چشم‌انداز فرصت‌های‌ شغلی‌ آن‌ بسیار روشن‌ است‌. كتابخانه‌های‌ عمومی‌ در سراسر كشور و كتابخانه‌های‌ مدارس‌ در مقاطع‌ مختلف‌ هنوز چشم‌ به‌ راه‌ كتابدارانی‌ هستند كه‌ دوره‌های‌ دانشگاهی‌ را طی‌ كرده‌ باشند. كتابخانه‌های‌ دانشگاهی‌ و تخصصی‌ و مراكز اطلاع‌رسانی‌ نیز هنوز آماده‌ پذیرش‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ هستند‌. البته‌ باید به‌ این‌ نكته‌ نیز توجه‌ داشت‌ كه‌ مراكز و كتابخانه‌هایی‌ كه‌ در صدد استخدام‌ فارغ‌التحصیلان‌ هستند، افراد شایسته‌تر را ترجیح‌ می‌دهند و این‌ بر دانشجویان‌ است‌ كه‌ از آغاز ورود به‌ رشته‌ به‌ خودسازی‌ و گسترش‌ دانش‌ و عمق‌ بخشیدن‌ به‌ مهارت‌های‌ خود بپردازند و از این‌ طریق‌ چشم‌انداز شغلی‌ خود را پیشاپیش‌ ترسیم‌ نمایند.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل‌:

دروس‌ مشترك در گرایش‌های كتابداری :
روانشناسی‌ اجتماعی‌ ، روانشناسی‌ عمومی‌، تاریخ‌ تمدن‌، مبانی‌ جامعه‌شناسی‌ ، تاریخ‌ ادبیات‌ ایران‌، تاریخ‌ ادبیات‌ جهان‌، تاریخ‌ عمومی‌ فلسفه‌ ، متون‌ اختصاصی‌ انگلیسی‌ ، متون‌ اختصاصی‌ فرانسه‌ ، متون‌ اختصاصی‌ آلمانی‌ ، متون‌ اختصاصی‌ روسی‌، متون‌ اختصاصی‌ عربی‌، كتابخانه‌ و كتابداری‌ ، مجموعه‌ سازی‌، سازماندهی‌ مواد، مرجع‌شناسی‌ عمومی‌ (فارسی‌ و عربی‌)، ساختمان‌ و تجهیزات‌ كتابخانه‌، مواد سمعی‌ و بصری‌، مواد خدمات‌ كتابخانه‌ برای‌ بزرگسالان‌ نوسواد، مواد خدمات‌ كتابخانه‌ برای‌ كودكان‌ و نوجوانان‌، ماشین‌نویسی‌ فارسی‌ ، ماشین‌نوسی‌ لاتین‌ ، اداره‌ كتابخانه‌، مرجع‌ شناسی‌ عمومی‌(لاتین‌)، اصول‌ كار مرجع‌ ، گزارش‌ نویسی‌ ، كارآموزی‌.

دروس تخصصی گرایش علوم انسانی و اجتماعی:
آمار و احتمالات مقدماتی، مبانی كامپیوتر و برنامه‌نویسی، مبانی سازمان و مدیریت، مبانی علم حقوق، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، جغرافیای شهری و روستاشناسی، كلیات علم اقتصاد، روانشناسی كودك و نوجوان، تاریخ ادیان، آشنایی با بانك‌های اطلاعاتی.

دروس تخصصی گرایش فنی و مهندسی:
تاریخ علوم، زمین‌شناسی، ریاضیات عمومی، فیزیك عمومی، شیمی عمومی، آمار و احتمالات، فیزیولوژی عمومی، آشنایی با بانك‌های اطلاعاتی علوم پایه، مبانی كامپیوتر و برنامه‌نویسی، برنامه‌نویسی كاربردی.

نوع مطلب : آشنایی با رشته های غیر مهندسی
نوشته شده در دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |