آشنایی با رشته دندانپزشكی

دندانپزشكی

هدف :

دندانپزشك به تشخیص و درمان بیماری‌های دهان و دندان می‌پردازد و از همین‌رو شاید بهتر باشد كه عنوان این رشته را دهان‌پزشكی گذاشت.در گذشته دندانپزشكی را مساوی با دندانسازی می‌دانستند. اما امروزه دندانسازی تنها بخشی از دندانپزشكی است. «رشته دندانپزشكی در مقطع دكترای عمومی نحوه رعایت بهداشت، پیشگیری و درمان بیماری‌های دهان و دندان را آموزش می‌دهد. دندان‌پزشكی یك علم تخصصی است كه سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوی مهم در سلامت جسم و روح، زیبایی و ادا كردن كلمات تامین می‌كند. همچنین به یاری این علم می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را در مراحل اولیه شناخت و از پیشرفت آن جلوگیری نمود.

ماهیت :

این مقطع دارای دو دوره مجزای 2 و 4 ساله است. كه در 2 سال اول دانشجویان واحدهای علوم پایه مثل بیوشیمی، آناتومی، بافت‌شناسی، فیزیولوژی، ژنتیك، میكروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی را می‌گذرانند و بعد از 2 سال وارد دوره تخصصی دندانپزشكی شده و دروس اختصاصی خود را در زمینه آسیب‌شناسی فك و دهان، ارتودنسی، اندودنتیكس، پروتزهای ثابت و اكلوژن، پروتزهای متحرك و فك و صورت ، پریودنتولوژی، ترمیمی و مواد دندانی، بیماری‌های دهان و دندان، جراحی دهان و فك و صورت، دندانپزشكی كودكان و رادیولوژی دهان و فك و صورت می‌گذرانند. و در نهایت می‌توانند بیماری‌های دهان و دندان را تشخیص داده و در حد یك دندانپزشك عمومی نسبت به درمان آنها اقدام كنند.»

عده‌ای دندانپزشكی را با كار عملی و تكنیكی صرف، یكی می‌دانند در حالی كه اگر دانشجوی دندانپزشكی تنها فن و تكنیك این رشته را فراگرفته اما در علوم پایه ضعیف باشد، در نهایت یك دندانساز خواهد شد یعنی چنین فردی كار روی دندان را فراگرفته است اما از علم پزشكی بی‌نصیب می‌باشد.

آینده شغلی ، بازار كار، درآمد:

امروزه در كشور ما نزدیك به 12 هزار دندانپزشك وجود دارد و از سوی دیگر سالانه 18 دانشكده دندانپزشكی دولتی و خصوصی موجود در كشور بیش از 1000 دندانپزشك تربیت می‌كنند. حال سوال اینجاست كه آیا برای این تعداد فارغ‌التحصیل رشته دندانپزشكی فرصت‌های كاری وجود دارد؟

دكتر افشار در پاسخ به این سوال می‌گوید:

«امروزه در كشور ما فرصت‌های شغلی برای دندانپزشكان جوان به دو دلیل عمده محدودتر شده است كه یكی از این دلایل پیشرفت بهداشت در كشور ماست. یعنی خوشبختانه كشور ما نیز مانند سایر كشورهای جهان در جهت پیشگیری و اهداف بهداشتی حركت كرده و بسیاری از بیماری‌ها را مهار و كنترل كرده است. در نتیجه مردم كمتر به پزشكان و دندانپزشكان مراجعه می‌كنند. از سوی دیگر در چند سال اخیر رشد پزشكان و دندانپزشكان نسبت به نرخ رشد جمعیت افزایش یافته است. برای مثال اگر تا 20 سال قبل به ازای هر 25 هزار نفر یك دندانپزشك وجود داشت حال به ازای هر 5 یا 6 هزار نفر یك دندانپزشك وجود دارد. البته ذكر عوامل فوق به معنای آن نیست كه هیچ فرصت شغلی برای دندانپزشكان جوان وجود ندارد بلكه در بسیاری از شهرستانهای كشور، ما هنوز شاهد كمبود دندانپزشك هستیم. یعنی در حالی كه در بعضی از نقاط كشور به ازای هر 2 هزار نفر یك دندانپزشك داریم، در نقاط محروم كشورمان به ازای هر 100 هزار نفر یك دندانپزشك وجود دارد.»

دكتر كوثری نیز ضمن تایید موارد فوق می‌گوید:

«مطمئنا با پیشرفت بهداشت دهان و دندان، فرصت‌های شغلی یك دندانپزشك عمومی كاهش پیدا كرده است و البته افزایش تعداد دندانپزشكان جوان بیكار تنها مشكل ایران نیست چون طبق بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های جوامع علمی خارج از كشور، در سال 2030 میلادی بهداشت دهان و دندان مردم به اندازه‌ای خوب خواهد بود كه دندانپزشكی عمومی به بخشی از پزشكی عمومی برخواهد گشت و رشته دندانپزشكی تنها جنبه تخصصی پیدا می‌كند.»

توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه :

همانطور كه در قسمت‌های قبل اشاره شد، عدم تسلط بر علوم پایه و زبان انگلیسی، دانشجو را از مقولات علمی دور می‌كند و صرفا به او توانایی انجام كارهای عملی این رشته را می‌دهد.

هرآنچه كه یك دانش‌آموز در درس زیست‌شناسی دوره دبیرستان خود فرا می‌گیرد به نحوی به رشته دندانپزشكی ارتباط دارد بخصوص دو بخش فیزیولوژی و آسیب‌شناسی كه دانشجویان دندانپزشكی در دو سال اول تحصیل خود با وسعت و عمق بیشتری نسبت به دوره دبیرستان مطالعه می‌كنند. همچنین دانشجوی این رشته باید از دستهایی ماهر و توانمند برخوردار باشد چون بسیاری از كارهای دندانپزشكی از تراش دندان گرفته تا بازسازی دندان نیاز به دستهایی هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن كارهای ظریف دندانپزشكی را انجام داد.

برخورداری از سلامت كامل جسمی و روانی و قابلیت انجام كارهای بسیار دقیق علمی، عملی، كلینیكی برای داوطلبان این رشته بسیار ضروری است. خلاقیت و مهارت در كار دست و همچنین برخورداری از خلاقیت و دید هنری، دانشجو را در انجام كارهای عملی این رشته و انجام مهارت‌های لازم در پیاده كردن آموخته‌های آن، كمك بسیار می‌كند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:

امكان ادامه تحصیل فوق دكترا در رشته‌های مختلف دندان‌پزشكی در ایران وجود دارد.

تعداد وعناوین واحدهای اصلی و اختصاصی:

طول دوره دندان‌پزشكی پنج سال است و درسهای آن در سه بخش : عمومی ، پایه و اختصاصی برنامه‌ریزی شده است كه از لحاظ نحوه تعلیم و تدریس، به درسهای نظری ، عملی – نظری، عملی تقسیم می‌شود.

این دوره شامل دو مرحله است:

مرحله اول (5/1 سال) : در این مرحله دانشجویان درسهای نظری و عملی علوم پایه و عمومی را در دانشگاه (كلاس و آزمایشگاه)‌ می‌گذرانند.

مرحله دوم (5/3 سال) : در این مرحله دانشجویان درسهای تخصصی را در دانشگاه (كلاس و بخشهای كلینیكی) فرا می‌گیرند و به منظور برخورداری از كارایی آموزشی- درمانی، بیشتر این دوره تحصیلی را در بخشهای كلینیكی دانشكده و بیمارستانهای وابسته به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می‌پردازند؛ لازم به تذكر است كه گذراندن درسهای پایه برای ورود به دوره كلینیكی (مرحله دوم) ضروری است.

نظام آموزشی مطابق آیین‌نامه مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی است و هر واحد درس نظری 17 ساعت و هر واحد درس عملی 34 ساعت است. كل واحدهای درسی این دوره 203 واحد است.

درسهای پایه

درسهای پایه به درسهایی گفته می‌شوند كه زمینه‌ساز ورود دانشجو به درسهای اصلی و تخصصی و فراگیری آنهایند. در این رشته درسهای پایه جمعا به تعداد 43 واحد درسی است كه عبارتند از: فیزیك پزشكی ، بیوشیمی ، بافت‌شناسی انسانی، جنین‌شناسی، تشریح ، ژنتیك انسانی، میكروب‌شناسی، ایمنی شناسی، فیزیولوژی، روان‌شناسی عمومی، آسیب‌شناسی عمومی.

درسهای اختصاصی

درسهای تخصصی به درسهایی گفته می‌شود كه اطلاعات و آگاهیهای لازم را درباره رشته تخصصی به دانشجو داده، او را با مفاهیم تخصصی و عمده رشته مورد نظر آشنا می‌كند و آموزشهای لازم را به او می‌دهند.

در رشته دندان‌پزشكی درسهای تخصصی عبارتند از: كالبدشناسی و مرفولوژی دندان، زبان خارجی اختصاصی، جنین و بافت‌شناسی فك و دهان ، آسیب‌شناسی دهان، ارتودنسی، اندودنتیكس، بیماریهای دهان و تشخیص ، بیولوژی دهان، پریودنتولوژی، دندان‌پزشكی ترمیمی(پروتز متحرك پارسیل، پروتز ثابت ، پروتز كامل) جراحی دهان و فك و صورت ، دندان‌پزشكی كودكان، رادیولوژی دهان ، گوش و حلق و بینی ، نظام پزشكی و طب قانونی، بهداشت عمومی و اكولوژی ، بهداشت محیط زیست ، دندان‌پزشكی مجتمعی ، بیماریهای روانی ، بیماریهای درونی، فارماكولوژی ، بهداشت دهان و تغذیه و ندان‌پزشكی پیشگیری مواد دندانی و پایان‌نامه (رساله)‌.

دانشجویان در سال چهارم با تایید استاد راهنما، موضوعی را برای پایان‌نامه انتخاب وراجع به آن تحقیقاتی را آغاز می‌نمایند، ولی واحد پایان‌نامه در سال آخر محاسبه خواهد گردید كه در آن زمان دانشجو پایان‌نامه را به هیات داوران منتخب ارائه و از آن دفاع می‌نماید.

خلاصه‌ای از مطالب مطرح شده بعضی از درسهای تخصصی الزامی:

اندودنتیكس: مطالب این درس شامل بررسی اتیولوژی، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماریهای پالپی و بافتهای نگهدارنده دندان‌ناشی از ضایعات پالپ به منظور حفظ سلامت و نگهداری دندانهای طبیعی است.

بیماریهای دهان و تشخیص : در درس بیماریهای دهان و تشخیص، به شناسایی ، تشخیص كلینیكی و پاراكلینیكی ضایعات حفره دهان و درمان ضایعات مخاطی آن و ارتباط آن با سایر بیماریهای بدن پرداخته می‌شود.

پروتزهای دندانی: در این درس در ارتباط با مسائل ترمیمی و بازسازی دستگاه جونده (دندانها و ساختمان مجاور كناری صورت) از طریق پروتزهای ثابت، متحرك (پارسیل و كامل) و فك و صورت بحث می‌شود. همچنین مسائل مربوط به اصول اكلوژن در این رشته مورد تدریس علمی – عملی قرار می‌گیرد.

رادیولوژی: درس رادیولوژی یكی از درسهای دندان‌پزشكی و از علوم اساسی جهت دستیابی و شناسایی حالات طبیعی و غیرطبیعی استخوان فكها و دندانها می‌باشد.

دندان‌پزشكی كودكان: درس دندان‌پزشكی كودكان، قسمتی از درسهای دندان‌پزشكی است كه شامل : تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ دهان و دندان كودكان، معلولان و معلولان ذهنی و شناسایی رابطه آن با سلامت عمومی آنها می‌باشد.

دندان‌پزشكی ترمیمی : این درس شامل بررسی اتیولوژی ، تشخیص ، پیشگیری و درمان و ترمیم ضایعات بافتهای سخت دندانی به منظور حفظ سلامت و زیبایی دندانهای طبیعی و بافتهای نگه‌دارنده آنهاست.

رشته‌های مشابه و نزدیك به این رشته :

وجوه مشترك علمی وسیعی كه این رشته با رشته پزشكی دارد، به دندان‌پزشك این مهارت را می‌دهد تا با شناخت همه جانبه ساختمان بدن و فیزیوپاتولوژی آن خدمات و درمان‌های لازم را در راستای تخصصی خود ارائه دهد.

وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر :

اگرچه اهمیت رشته دندان‌پزشكی در شهرهای بزرگ و متوسط تا حدود زیادی روشن است، اما متاسفانه هنوز این رشته نتوانسته است ارزش والای خود را در شهرهای كوچك و روستاها، آن‌چنان كه باید نشان دهد. گرایش روزافزون داوطلبان به این رشته و مراجعه رو به افزایش شهروندان به شاغلان این حرفه ، می‌تواند اهمیت قابل ملاحظه و نیاز به متخصصان را در این رشته ، حتی در مقایسه با سایر رشته‌های پزشكی به وضوح نشان دهد.

نكات تكمیلی :

اما تحصیل در این رشته خالی از مشكل نیست . دكتر صنوبری نیز در مورد دشواری‌ها و مشكلات این رشته می‌گوید:

«دندانپزشكی حرفه‌ای است كه با كارهای عملی بر روی بیمار همراه است، بنابراین امكان انتقال بیماری‌های عفونی مثل «هپاتیت» یا «ایدز» از بیمار به پزشك بسیار زیاد است و دندانپزشكان باید همواره به اصول كنترل عفونت توجه داشته باشند چون یك كوتاهی یا اشتباه می‌تواند برای آنها عواقب ناخوشایندی داشته باشد. همچنین یك دندانپزشك باید بطور مرتب نرمش و ورزش كند تا دچار كمردرد و پادرد مزمن نگردد.»

نوع مطلب : آشنایی با رشته های غیر مهندسی
نوشته شده در دوشنبه ۱۸ بهمن ۱۳۸۹ توسط SMSM |           |