ت) مناطق ایزوله از زمین
منطقه تست را به گونه ای ایجاد کنید كه حتی الامكان از زمین ایزوله باشد و همچنین سعی كنید از منابع تغذیه ایزوله استفاده نمایید. برای نیل بدین منظور، اقدامات زیر را به انجام رسانید:
1. میز تست مورد استفاده باید از مواد عایق ساخته شده و قاب و پایه های آن عایق باشد تا از امکان تماس با زمین در حین تست جلوگیری نماید.
2. تمامی لوله ها، رادیاتورها، سازه ها و قطعات فولادی ساختمان، لوله های فلزی، وسایل برقی ارت شده، سوکت های فلزی، و غیره را از دسترسی به میز دور نمایید و یا آنها را به طور دائم با مواد عایقی بپوشانید تا از تماس آنها با میز تست جلوگیری شود.
3. در جایی که نیاز به استفاده از هویه یا چراغ های مخصوص روشنایی میز كار باشد، از نوع فشار ضعیف این وسایل استفاده کنید که برق آنها از ترانسفورماتور ایزوله مطابق استاندارد BS 61558 تأمین شود. در این صورت نیازی به استفاده از میله اتصال زمین در منطقه تست نخواهید داشت.
4. اگر نیاز به نصب پریز مربوط به آنتن تلویزیون و یا رادیو در منطقه تست باشد، نصب این پریز بایستی مطابق با استاندارد BS 415 صورت پذیرد.
5. فرش عایق لاستیکی بایستی با استاندارد BS 921 مطابقت داشته و نیز تمیز و خشک باشد ضمن این که فرش مزبور باید به طور منظم تست گردد و همچنین بایستی برای عملیات تست به حد کافی بزرگ باشد تا زمانی که فرد تست کننده در حالت ایستاده و یا نشسته قرار دارد، بتواند به راحتی بر روی آن قرار گیرد (توجه داشته باشید كه پایه های صندلی هنگام نشستن فرد تست كننده، ممکن است به فرش مذكور آسیب برسانند.)
6. اگر از نوارهای مچی مخصوص تخلیه الکتریسیته ساكن استفاده شود، این نوارها بایستی دارای مقاومت مناسب باشند (مقامتی در حد 1 مگا اهم یا بیشتر). استفاده از نوارهای مچی که سبب ارتباط مستقیم فرد با زمین می شود، مجاز نمی باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، به استاندارد BS IEC 61340-5-1: 1998 مراجعه نمایید.

ث) تغذیه تجهیزات تحت تست
هر قطعه ای از تجهیزات تحت تست بایستی از طریق منبع تغذیه خاص خود به برق متصل شود. این منابع باید از سوکت ها یا ترمینال های مربوطه تأمین شده و دارای پوشش های عایق مناسب باشند. منابع تغذیه بایستی دارای سیستم حفاظتی مناسبی در برابر اضافه بار و اضافه جریان در صورت بروز خطا در وسایلی مانند فیوزها باشند. توجه داشته باشید كه:
1. در جایی كه از ترانسفورماتور ایزوله به عنوان منبع تغذیه برای تست تجهیزات استفاده می كنید، بایستی علاوه بر رعایت استاندارد BS 61558 ، از ترانسفورماتورهای جداگانه برای هر میز تست استفاده نمایید. چنانچه این كار به طور منطقی عملی نباشد، از یك ترانسفورماتور ایزوله می توان برای تغذیه میزهای دیگر استفاده نمود ضمن این كه بایستی خطر اتصال این منبع تغذیه به زمین را در هر میز به درستی كنترل كرده و بدین وسیله از نبودن جریان نشتی به زمین مطمئن شد.
2. تأمین انر‍ژی از ترانسفورماتور ایزوله باید از طریق یك سوكت مخصوص انجام گرفته و بر روی آن عبارت "فقط برای استفاده به منظور تست تجهیزات برقدار" به وضوح نوشته شود. هیچ سیمی نباید به طور ثابت به ترمینال زمین سوكت وصل شود و نیز قاب سوكت بایستی از ماده عایق ساخته شده باشد. همچنین نباید قسمت های برقدار تجهیزات در حال تست در معرض دید قرار داشته باشند.
3. در شرایط خاص، تجهیزات تحت تست از نوع كلاس I بایستی به طور كامل ارت شوند مگر این كه برای تغذیه آنها از ترانسفورماتور ایزوله استفاده شود. ارت نمودن تجهیزات، خطر برق گرفتگی را افزایش می دهد كه البته می توان به كمك سایر اقدامات ایمنی، این خطرات را به حداقل ممكن كاهش داد.
4. وقتی تجهیزات تحت تست از نوع كلاس I باشند، هر گونه خطای زمینی كه از قبل در تجهیزات موجود بوده، بایستی آشكار شده و رفع خطا گردد. این كار باید پیش از اتصال تجهیزات به برق انجام شود. در صورت تأمین برق از ترانسفورماتور ایزوله، خطای به وجود آمده بدین معنی است كه تماس همزمان با محفظه دستگاه و یك قطب و یا هر دو قطب منبع تغذیه ایزوله ممكن است سبب برق گرفتگی خطرناكی شود. smsm.ir
5. كلیه هادی های حفاظتی مدار (مسیر ارت) در مجموعه تجهیزات كلاس I نوع پرتابل پس از تكمیل شدن چیدمان میزهای ویژه تست، بایستی دوباره آزمایش شوند تا اطمینان حاصل شود كه هیچ خطای زمینی قبل از وصل دستگاه به برق وجود ندارد.

ج) ارزیابی خطرات موجود در تجهیزات تست و منابع تغذیه برق
تمامی اقداماتی كه برای كنترل خطر برق گرفتگی به كار می روند، باید مطابق سلسله مراتب زیر به انجام رسند:
1. اولین و مهمترین مورد این است كه تا حد ممكن به كمك روش های سخت افزاری كنترل های لازم را انجام دهید.
2. دوم این كه تمام خطرهای قابل پیش بینی را با استفاده از سیستم های ایمن كاری كنترل كنید. این موارد بایستی شناخته شده و تمامی پرسنل مربوط از آنها اطلاع كافی داشته باشند. همچنین باید خطرات به پرسنل گوشزد شده و به طور مكتوب به ایشان ابلاغ شود (این كار مرجع مناسبی است كه به كمك آن می توان دستورالعمل های ایمنی را در صورت نیاز اصلاح نمود.)
3. و نهایتن استفاده از پرسنل مجرب (یا سایر پرسنلی كه زیر نظر افراد مجرب كار می كنند) به طوری كه این افراد باید دارای تجربه و دانش فنی لازم باشند تا بتوانند از خطرات و صدمات تهدید كننده جلوگیری كنند.
اگر استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزو اقدامات سخت افزاری لازم برای ارزیابی خطرات باشند، این فرآیند باید به طور نرمال انجام شده و ترانسفورماتور ایزوله بایستی جدا از تجهیزات زیر تست بررسی شود. همچنین ضرورت دارد قفسه ای حاوی وسایل لازم برای تست هر یك از تجهیزات تعبیه گردد. با قرار دادن تمامی وسایل مورد نیاز برای تست تجهیزات بر روی قفسه های عایق كه در بالای میز مخصوص تست تعبیه شده اند، می توان برخی از خطرات مربوط به استفاده از تجهیزات تست را كاهش داد ولی باید توجه داشت كه امكان حذف كامل خطرات وجود ندارد. همچنین این كار امكان اتصال همزمان وسایل تست كننده با تجهیزات تحت تست را كاهش خواهد داد.
وقتی كه استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منابع تغذیه جهت تست تجهیزات، جزو اقدامات سخت افزاری مربوط به ارزیابی خطرات باشد، همه منابع متصل به تجهیزات تست باید توسط كلیدهای محافظ جان (RCD) با جریان 30 میلی آمپر حفاظت شوند. توجه داشته باشید كه برای منابع تغذیه ای كه جریانی بیش از 16 آمپر را به تجهیزات تحت تست وارد می كنند، و یا در جایی كه تجهیزات زیر تست دارای جریان نشتی بالایی هستند، ممكن است استفاده از كلیدهای RCD بدلیل ایجاد نویز در سیستم، عملی نباشد. به منظور مطالعه سایر توصیه های ایمنی مربوط به این قسمت، به بخش 607 استاندارد BS 7671 مراجعه نمایید.

ساخت مناطق ایمن برای تست
حصول اطمینان از این كه افراد غیر دخیل در تست باید از خطرات دور نگهداشته شوند، حائز اهمیت است. این كار با منحصر كردن انجام امور تست در نواحی مشخص شده برای این منظور، امكان پذیر است. در برخی كارگاه ها امكان ساخت و ایجاد یك منطقه تست همراه با میز كار ثابت وجود دارد كه تنها پرسنل تست كننده تجهیزات بتوانند به آن دسترسی داشته باشند. در غیر این صورت، با قرار دادن فنس و موانع فیزیكی و یا سایر روش های محصور كننده بایستی افراد غیر مجاز را از نزدیك شدن به تجهیزات زیر تست دور نگهداشت. منطقه ویژه تست می تواند به یكی از صورت های زیر باشد:
1. اتاقی مخصوص كه به منظور عملیات تست ساخته شده و دارای وسایل حفاظتی وی‍ژه باشد. همچنین این اتاق باید مجهز به درهای ایمن باشد تا از دسترسی افراد غیرمجاز جلوگیری شود (این درها با توجه به میزان و درجه خطر، باید امكان قفل شدن هم داشته باشند). smsm.ir
2. منطقه ای مشخص شده در یك كارگاه مجهز به مانع فیزیكی و فنس دائمی.
3. یك میز كار كه برای عملیات تست طراحی شده و برای تعمیر تجهیزات و تست آنها مورد استفاده قرار گیرد.
4. یك محل كار مشخص شده در خلال فرآیند تولید و یا در انتهای خط تولید.
5. یك منطقه موقت ساخته شده در اطراف تجهیزات با استفاده از فنس ها و موانع فیزیكی ایجاد شده به همین منظور.
6. یك منطقه ساخته شده در پیرامون تجهیزات ثابت مانند سوئیچ گیرها یا كلیدهای كنترل كننده مدار كه در این منطقه افراد ماهر بتوانند كارهای تعمیراتی را انجام داده و عیب و نقص تجهیزات را رفع نمایند و یا در خلال روند نگهداری تجهیزات، بتوانند فرآیند تست را به انجام رسانند.
در كارگاه هایی كه تمام پرسنل آن به خوبی آموزش های لازم را فرا گرفته و از دستورالعمل های مربوط به ایمنی آگاهی كامل دارند و از سوی دیگر هیچ فرد غیرمجازی را در جمع خود نپذیرفته اند، ایجاد فنس در درون كارگاه و در پیرامون میز كار یا محدوده كاری ایشان ممكن است ضرورت نداشته باشد. علاوه بر این، همه كارگران باید آگاه باشند كه نبایستی تمركز افرادی كه به انجام عملیات تست مشغول هستند، توسط سایرین كه درگیر فرآیند تست نیستند، بر هم زده شود.

چگونگی حفاظت از افرادی كه به انجام عملیات تست مبادرت می نمایند
اقدامات انجام شده برای حفاظت افرادی كه مبادرت به انجام عملیات تست می كنند، باید مؤثر بوده و بتواند ایشان را از تماس با هادی های لخت برقدار كه منجر به وارد شدن صدمه به پرسنل و ایجاد حادثه می شود، برحذر دارد. این تماس می تواند به صورت برخورد یكی از دست ها با منبع انرژی باشد كه یكی از هادی های تغذیه اش به زمین وصل شده و یا تماس مزبور می تواند از طریق قسمت دیگری از سطح بدن صورت گیرد. تجهیزات كلاس I در این طبقه بندی قرار می گیرند زیرا بیشترین خطر در منبع هنگام ارتباط آن با زمین به وجود می آید. بنابراین خطر مربوط به تجهیزات الكترونیكی در محلی است كه سطوح بزرگ فلزی (یا شاسی ها) به منبع تغذیه متصل می شوند. همچنین خطر صدمه ناشی از منابع تغذیه در جایی كه اتصال زمین وجود نداشته و یا در محلی كه اتصال همزمان با قطب های منبع صورت می گیرد، زیاد است. روش های كاهش خطر برق گرفتگی ناشی از اتصال همزمان با هادی ها عبارتند از:
1. انجام تست در جریان ها و ولتاژهای كم و بی خطر
2. استفاده از محفظه های تست مجهز به قفل كه بتوان تجهیزات تحت تست را در درون آنها قرار داد.
3. استفاده از عایق كاری موقت.
4. استفاده از پوشش هایی كه برای انجام عملیات تست نیاز به برداشتن آنها نباشد كه عایق كاری اولیه سیم های متصل به منبع تغذیه، مثالی از این مورد است.
5. ایجاد منطقه ای كه حتی الامكان ایزوله از زمین باشد.
6. استفاده از ترانسفورماتورهای ایزوله به عنوان منبع تغذیه اصلی
7. استفاده از كلیدهای RCD با جریان 30 میلی آمپر

مطالب مندرج در بخش های ذیل، اطلاعات تفصیلی بیشتری درباره هر یك از اقدامات حفاظتی ارایه می نمایند:

جریان ها و ولتاژهای ایمن
امکان تست تجهیزات از طریق برقدار کردن آنها با سطوح ولتاژ و جریان بدون خطر وجود دارد. این موضوع بایستی قبل از تصمیم به استفاده از سطوح ولتاژ و جریان خطرناک، همواره مد نظر قرار گیرد.

محفظه های تست مجهز به قفل
این محفظه ها ممكن است از لحاظ اندازه با یكدیگر تفاوت داشته باشند به طوری كه محفظه های مزبور می تواند به صورت جعبه ای کوچک همراه با درپوش مجهز به قفل باشد كه بر روی میز كار نصب می شود و یا به صورت محفظه ای بزرگ همراه با درهای مجهز به قفل باشد (بزرگی محفظه به گونه ای است که افراد می توانند وارد آن شوند). حصول اطمینان از این که عملكرد ایمنی سیستم قفل مزبور همانند عملكرد عایق به كار رفته در تجهیزات مناسب است، حائز اهمیت فراوان می باشد كه بدین منظور استفاده از سیستم قفل و کلید مخصوص موسوم به trapped key یا key exchange با عایق مناسب می تواند به این اطمینان کمک کند. در حالت کلی قفل نمودن محفظه و استفاده از سیستم كنترلی برای بازرسی آن به تنهایی مورد قبول نبوده و منبع تغذیه هم بایستی از طریق سیستم قفل مذكور، ایزوله شود.
در شرایط معین مانند استفاده از خازن ها، ممکن است پتانسیل ناشی از بارهای ذخیره شده خطرساز باشد. در چنین شرایطی منبع تغذیه مربوط به تجهیزات زیر تست را باید قبل از هر گونه اقدام برای تست ترجیحن به صورت اتوماتیک به زمین ارت کرد. چنانچه امکان ارت اتوماتیک تجهیزات وجود نداشته باشد، بایستی با ابزار مناسب و مخصوص ارت نسبت به اتصال زمین دستی اقدام کرد. همچنین در زمان به کار بردن ارت اتوماتیک، استفاده از وسیله ارت دستی برای ارت کردن تجهیزاتی که قبلاٌ برقدار بوده اند، اهمیت فراوان دارد. ضمنن توجه داشته باشید كه وقتی محفظه های بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند، باید اطمینان حاصل شود که هنگام بروز خطر در تجهیزات زیر تست، افراد نتوانند به درون محفظه ها راه پیدا كنند.

عایق کاری موقت
وقتی که خطر تماس همزمان با هادی های خطرناک وجود دارد، نباید فرض را بر این بگذاریم که کارگران قادر به جلوگیری از چنین تماس های خطرناکی هستند. استفاده از عایق کاری موقت که می تواند به كمك صفحات مخصوص و یا ورقه های عایقی (به صورت انعطاف پذیر و یا غیر قابل انعطاف) باشد، را مد نظر قرار دهید. البته ممکن است یک محدودیت عملی در استفاده از صفحات مزبور در زمان تست و سوارکردن تجهیزات الکترونیکی کمپکت وجود داشته باشد.

مناطق ایزوله از زمین
دستیابی به یک منطقه کامل ایزوله از زمین بسیار دشوار است زیرا برای این منظور ضرورت دارد اطمینان حاصل كنیم كه تمامی سقف ها و دیوارها جریان را از خود عبور نمی دهند چرا كه شوك حاصل از عبور جریان موجب آسیب و صدمه به افراد می شود. بنابراین استفاده از مواد عایقی مناسب مانند فرش های عایق لازم است تا منطقه ای ایزوله از زمین ایجاد شود. سپس این مناطق باید در فواصل منظم تست شوند تا اطمینان حاصل شود كه خواص عایقی آنها ثابت مانده است. ایجاد منطقه ایزوله از زمین به آسانی عملی و امكان پذیر است اما ارزیابی کلی از خطرات ضرورت دارد تا اطمینان حاصل شود که افراد تست کننده با هیچ یک از هادی های ارت شده تماس خطرساز برقرار ننمایند. اقلامی همچون لوله های هدایت آب و گرما و نیز رادیاتورها بایستی مجهز به حفاظ باشند و یا منطقه تست باید به گونه ای باشد كه از تماس همزمان افراد تست کننده با تجهیزات زیر تست و دستگاه های ارت شده جلوگیری نماید. مناطق ایزوله از زمین باید به گونه ای باشد كه امکان تماس با قسمت های هادی و رسانا به حداقل ممكن برسد. ضمنن می توان از یک کلید RCD با جریان 30 میلی آمپر به عنوان وسیله تکمیلی حفاظت استفاده نمود. مناطق ایزوله از زمین اغلب همراه با ترانسفورماتورهای ایزوله مورد استفاده قرار می گیرند. وقتی که امکان ایجاد منطقه ایزوله از زمین به خاطر ضرورت ارت کردن تجهیزات زیر تست وجود نداشته باشد، می توانید از میزان قطعات فلزی غیر ضروری تا حد ممكن بكاهید.

ادامه دارد... (راهنمای 3 را ببینید)

منبع: HSE
جهت مشاهده منابع کامل به بخش چهارم (منابع) این راهنما مراجعه نمایید.
مترجم: نامشخص

باز نشر و ویرایش:
www.smsm.ir
دانشنامه مرجع مهندسی ايران

نوشتار های مرتبط:
رعایت ایمنی در تست تجهیزات برقدار (راهنمای عمومی 1)
رعایت ایمنی در تست تجهیزات برقدار (راهنمای عمومی 3)
رعایت ایمنی در تست تجهیزات برقدار (منابع)

مطالب پیشنهادی:
راهنمای آزمایشگاه خواص مکانیکی گروه مهندسی متالورژی و مواد
کتاب Funny in Farsi: a memoir of growing up Iranian in America
برنامه نویسی ویندوز موبایل 7 با استفاده از سیلور لایت  Silver light to WP7 MustHave Tips  film  
روش های اصلی استخراج طلا  Methods of extracting gold  
تاریخچه ترویج و آموزش کشاورزى  
پلیمرهای هوشمند و دسته بندی آن ها  
How to Think Like a Computer Scientist: Learning with Python
دانلود کتاب هنر برنامه نویسی به زبان اسمبلی Art of Assembly Language Programming 
توانایی های ناشناخته هیدرات های گاز طبیعی  
Bagger 288 بزرگترین بیل مکانیکی چرخشی جهان  
آشنایی با سیستمهای سوخت رسانی کاربراتوری و انژکتوری  
کتاب مبانی مهندسی مالی و مديريت ريسك  Fundamentals of Futures & Options Markets 
تخت جمشید و معماری هخامنشی
منابع کنکور ارشد مهندسی صنایع  سیستم‌های اقتصادی و مدیریت سیستم  
آشنایی با ساختار و اجزای نیروگاه های حرارتی  
نرم افزار جستجوگر محتوا در شبکه های داخلی  Network Search Engine 

نوع مطلب : مهندسی برق - قدرت
نوشته شده در شنبه ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۱ توسط SMSM |           |