آفتابگردان با نام علمی Helianthus annuusl . گیاهی است یكساله از تیره مركبه Compositae كه بصورت بوته ای استوار رشد می كند. طول دوره رشد آفتابگردان بسته به رقم و كلیه عوامل محیطی از 90 تا 150 روز می باشد. آفتابگردان ریشه مستقیم و توسعه یافته ای دارد كه پتانسیل نفوذ آن در خاك به سه متر می رسد. پهنك برگهای كه در معرض نور است همراه با خورشید تغییر جهت داده و همواره به حالت تقریباً عمود بر اشعه آفتاب قرار می گیرد. پهنك برگ هنگام صبح بسوی شرق، ‌هنگام غروب بطرف غرب و ظهر رو به بالا می باشد.

گل آذین آفتابگردان طبق یا كپه ای است. لقاح به دلیل اینكه پرچمها زودتر بلوغ می یابد غالباً از نوع دگرگشنی است . میوه آفتابگردان نوعی فندقه است كه در اینجا با دانه مترادف گرفته می شود. رنگ دانه از سفید تا سیاه با خاكستری خط دار و بسته به رقم تغییر می كند.

هر چه درصد وزنی پوسته كمتر باشد درصد وزنی روغن بیشتر خواهد بود . سازگاری: آفتابگردان از نظر عكس العمل نسبت به طول روز بی تفاوت بشمار می رود ولی به نور فراوان نیاز دارد . آفتابگردان ریشه توسعه یافته ای دارد كه گیاه را به خشكی مقاوم می سازد ، مشروط بر آنكه خاك عمیق بوده و تراكم و ساختمان خاك محدود كننده رشد ریشه نباشد.

 آفتابگردان به شوری خاك نسبتاً مقاوم است و در محدوده ای از اسیدیتیه خنثی رشد خوبی دارد.

تناوب زراعی:
موقعیت آفتابگردان در تناوب زراعی مشابه ذرت است و معمولاً بعد از بقولات علوفه ای بعنوان اولین یا دومین محصول وجینی كاشته می شود ، در صورت وجود و گسترش بیماریهای ریشه ای نبایستی با گیاهانی مانند نخود ، چغندر قند و سیب زمینی كه بیماریهای ریشه ای مشابه دارد در تناوب قرار گیرد . مثالهایی از تناوب آن در شرایط آبیاری بشرح زیر است:

 علوفه چند ساله ـ پنبه ـ آفتابگردان ـ گندم ـ جو ـ آیش ـ شبدر ـ آفتابگردان ـ گندم ـ جو کود شیمیایی: تولید هر تن دانه آفتابگردان موجب خروج 40 تا 60 كیلو ازت ، 15 تا 33 كیلو اكسید فسفر( p2o5) و 75 تا 120 كیلو اكسید پتاسیم (K2o) از خاك می گردد . معمولاً ثلث تا نصب كود از ته را قبل از كاشت و بقیه را همراه با آخرین وجین مكانیزه به خاك اضافه و بلافاصله آبیاری می كنند.  

تاریخ کاشت:
حداقل حرارت لازم برای جوانه زدن بذر آفتابگردان حدود 8 تا 10 درجه سانتیگراد در خاك است. معمولاً این حرارتها در خاك با رسیدن میانگین شبانه روزی حرارت هوا به 10 تا 15 درجه سانتیگراد تأمین می گردد . کنترل علفهای هرز: كنترل علفهای هرز با استفاده از علف كشها بسیار مطلوبست. از علف كشهایی كه بصورت قبل از كاشت جهت كنترل بذر علفهای هرز مختلف در آفتابگردان قابل مصرف است می توان اپتام (Eptam) و تریفلور الین Ttifluralin را مورد اشاره قرار داد.
این علف كشها را می توان قبل از پشته بندی روی خاك پاشید ، با دیسك تا عمق 10 سانتی متری با خاك مخلوط و سپس پشته بندی كرد . میزان مصرف اپتام 4 تا 5 لیتر از مولسیون 75 درصد و میزان مصرف تریفلورالین حدود 2/1 لیتر در خاكهای سبك، 8/1 لیتر در خاكهای متوسط و 4/2 لیتر در خاكهای سنگین از امولسین 48 درصد می باشد.

آفات و امراض:
مهمترین آفت اختصاصی آفتابگردان در ایران پروانه دانه خوار آفتابگردان با نام علمی Homoeosoma nebulella است . لارو این پروانه به رنگ عمومی شكری و سر قهوه ای رنگ از برگ و گلها تغذیه و سپس به دانه حمله می كند . در هر حال می توان از سموم تیودان و دیازینون در دو نوبت یكی همزمان با تشكیل گلها و دیگری حجدود 10 روز بعد استفاده نمود.

انهدام بقایای گیاهی آلوده از طریق سوزانیدن یا شخم بقایا جهت از بین بردن لاروها و شفیره های زمستان گذران مفید است. مؤثرترین روش مبارزه با این آفت استفاده از ارقام مقاوم است. حشرات دیگری كه در ایران به آفتابگردان حمله می كند عبارتند از شب پره زمستانی، سوسكهای گرده خوار و پروانه كار ادربنا. این آفت اهمیت اقتصادی زیادی ندارد.

 از بیماریهای مهم آفتابگردان در ایران می توان سفیدك داخلی وزنگ آفتابگردان را نام برد . عامل بیماری سفیدك داخلی قارچی است بنام Plasmopora helianthi كه بوسیله خاك و بذر آلوده انتقال،‌ از طریق ریشه به نبات سرایت و بحال سیستمیك در می آید. مبارزه با این بیماری انتخاب بذر غیر آلوده، ضد عفونی بذر با سموم قارچ كش مانند گرانوزان یا مركوران به میزان 2 در هزار ، تناوب زراعی، كندن و سوزاندن بقایای گیاهی آلوده و كشت ارقام مقاوم انجام پذیر است.
 
عامل بیماری زنگ آفتابگردان قارچی است بنام Puccinia helianthi رشد و نمو این قارچ سب پیدایش لكه های برچسته و پراكنده ای به رنگ قهوه ای تیره در پشت برگها می گردد كه در نهایت منجر به رد شدن و ریزش برگها می شود. مهمترین راه مقابله با این بیماری استفاده از ارقام مقاوم است. سمپاشی محصول با گل گوگرد یا تركیبات قارچ كش دیگر در صورت اقتصادی بودن مؤثر است.

برداشت:
رسیدگی دانه ها بتدریج و از خارج طبق آغاز و بسمت داخل ادامه می یابد. برداشت زود هنگام موجب افت عملكرد و تأخیر در برداشت موجب ریزش و افزایش خسارت پرندگان، بخصوص گنجشك می گردد. بطور كلی، برداشت هنگامی انجام می شود كه پشت طبق به رنگ زرد مایل به قهوه ای درآمده و برگكهای كناری طبق قهوه ای شده باشد. موارد استفاده: دو مصرف اصلی دانه آفتابگردان بصورت روغن گیری و مصرف آجیلی است.

انواع آجیلی دانه درشت تری نسبت به انواع روغنی داشته و حدود 25 تا 20 در صد روغن دارد.

میزان پروتئین دانه در آفتابگردان حدود 17 درصد است . ظاهراً هر چه دوران رسیدگی دانه با هوای خنك تری روبرو گردد بر درصد اكسید چرب اشباع لینولائیك در روغن اضافه می شود و بر ارزش غذایی آن افزوده می گردد . ساقه آفتابگردان فیبر زیادی داشته و در صنعت كاغذ سازی و تهیه سلولز مصرف دارد . ساقه از نظر ازت ، كلسیم و پتاسیم نیز غنی است و اضافه كردن آن به خاك موجب افزایش ماده آلی و حاصلخیزی خاك می گردد .


www.smsm.ir

مطالب تصادفی:

عیوب "سخت ریزه ها" در آلیاژهای ریختگی Al - Si - پنجشنبه بیستم آبان 1389
تاریخچه باغبانی - پنجشنبه بیستم آبان 1389
آبکشت - پنجشنبه بیستم آبان 1389
نگاهی اجمالی بر Intrusion Detection Systems – IDS - پنجشنبه بیستم آبان 1389
كاربرد نفلین سینیت در صنایع - پنجشنبه بیستم آبان 1389
فرهنگ، خودآگاهی و اینترنت - پنجشنبه بیستم آبان 1389
دانلود مجموعه سورس کد های زبان برنامه نویسی C - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
همسازی فضا و سازه در معماری دوره هخامنشی - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
درباره هلیكوپتر - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
شگفتی حرکت نانو ذرات - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
موتورهای استرلینگ - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
نقش رادیاتور در پروسه انتقال حرارت موتور - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
انواع بوئینگ 747 را بیشتر بشناسیم . - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
آشنایی با یکی از دوربردترین موشکهای هوا به هوای روسی - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
JavaScript چیست؟ - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
ECUرا بشناسیم - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
CVT چگونه کار می کند؟ - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
محدودیت های حال حاضر محاسبه های كامپیوتری كدامند؟ - پنجشنبه سیزدهم آبان 1389
آشنایى با اجزاى رآكتورهاى هسته اى - جمعه هفتم آبان 1389
انتخاب الکترود برای کاربردهای تنش زدایی شده - جمعه هفتم آبان 1389
آئورورا پرنده‌ای با سرعت 5 ماخ - جمعه هفتم آبان 1389

معرفی رشته مهندسی فناوری اطلاعات (IT) در مقطع کارشناسی ارشد - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
معرفی رشته مهندسی صنایع - صنایع در مقطع کارشناسی ارشد - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
معرفی رشته مهندسی شیمی در مقطع کارشناسی ارشد - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390
معرفی رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی ارشد - یکشنبه چهاردهم فروردین 1390

نوع مطلب : مهندسی کشاورزی
نوشته شده در دوشنبه ۲۹ فروردین ۱۳۹۰ توسط SMSM |           |